Osmanlı Devleti’nin son yılları denince akla ilk gelen genelde taraf olduğu savaşlar çağrışım yapar. Ekonomi ve sosyal yaşamdaki olumlu veya olumsuz gelişmeler bunu takip eder. Sanat kelimesi belki de en son akla gelir. Oysa oldukça hareketli olan Osmanlının son yüzyılında çarpıcı sanatsal gelişmeler olur. Hatta 1908’deki II. Meşrutiyetin İlanını müteakip bir hayli hız kazanır. Gelişmeler ağırlıklı olarak mimari ve resim sanatında görülür. Resim sanatında Fransa merkezli Empresyonist üslup Türk resmini etkisi altına almakla birlikte mimari için yönelim değişmektedir. Yükselen milliyetçilik/Türkçülük kavramlarının etkisi, uzun süredir Batı üsluplarının etkisinde olan mimari üretimlerde yavaş yavaş kendisini göstermeye başlar. Selçuklu ve Osmanlı klasik döneminin yaygın yapı elemanları kubbe, saçak, çini ve sivri kemer gibi unsurları yeniden görülmeye başlar. Her ne kadar bazı eleştirilere uğrasa da etkisini giderek artırır. Özellikle dönemin öne çıkan yerli mimarları Kemalettin, Muzaffer ve Vedat Bey tarafından da benimsenip savunulması yaygınlaşmasına katkı verir.  Osmanlı Devleti’nin yıkılıp yerine Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması bu yeni mimarlık örneklerinin uygulanmasına bir engel teşkil etmez. Özellikle ulusçuluk söylemlerinin daha baskın olduğu Cumhuriyetin ilk yılları, örneklerin çoğalmasına daha uygun bir ortam hazırlar. I. Ulusal Mimarlık Dönemi (1908-1930) olarak tanımlanan bu dönem, etkisini mektep, hastane, hükümet konağı gibi kamu binalarında 1930 yılına kadar gösterir. Makalemiz kapsamında ele alacağımız Acıpayam Cumhuriyet Mektebi, I. Ulusal Mimarlık Dönemi özelliklerini bünyesinde barındıran kamu yapısı uygulamalarının tipik bir örneğini oluşturmaktadır.

When thinking Ottoman state, one first thinks of wars Ottomans had participated. Both positive and negative developments in economy and social life follow. The Word “art” would be the last to think. However, striking artistic developments occur in the Ottoman’s last century. These developments gain momentum after the declatation of Second Constitution in 1908. Developments mainly seen in architecture and painting. While impressionist style originated in France influence Turkish painting, the approach of architecture changes. Effect of rising nationalistic idea starts to be shown on architecture which has been under the influence of western originated styles.  Domes, canopies, tiles and lancet arches, common elements of Seljuk and Ottoman classical architecture start to be seen again. Even thoguh it comes under critisim, its effect continues to increase in time. Especially its acceptance by foremost local architects Kemalettin, Muzaffer and Vedat Bey contributes to its spread. The end of Ottoman Empire and declaration of Turkish Republic do not create an obstacle to apply these new architectural examples. The first years of the Republic, when the nationalistic discourses were predominat creates a suitable environment for increasing number of examples. This period, named the 1st. National Architectural Movement (1908-1930) shows its effects on public buldings like schools, hospitals, government houses until 1930. Acıpayam Cumhuriyet Mektebi, which we will discuss within the scope of our article, constitutes a typical example of public building practices that incorporate architectural analyzes of the 1st National Architectural Period.