Bu makalede tasavvufî düşüncenin şekillenmesinde önemli etkisi olan Hz. Âişe’nin örnek kişiliği ve onun rivayet ettiği bazı tasavvufî kaynaklarda geçen hadisler ele alınmıştır. Tasavvufun önde gelen kurucularından başta Beyazid-ı Bestamî olmak üzere Cüneyd-i Bağdadî ve Ebu Said el-Harrâz gibi sûfiler yaşamış oldukları hakikatleri insanlara anlatıma için devamlı surette ayet ve hadislerin delilliğine başvurmuşlardır. Sûfiler insanlar arasında efdaliyete bakarken ayetlerin yanı sıra Hz. Aişe’den gelen hadisleri delil göstererek üstünlüğün cinsiyette olmadığını ifade etmişlerdir. Sûfilerin nihai hedefleri olan Hakkın rızası ve güzel ahlak ulaşma hususunu Aişe’nin nakilleriyle temellendirdikleri görülmektedir. Sûfiler aşırı ibadet edip beklenti içerisine girmeden sadece şükreden kul olma isteğini de Hz. Aişe’den öğrenmişlerdir. Yine onlar geçek manada zühdün nasıl yapılması gerektiğini Hz. Aişe’nin Peygamberle birlikte günlük yaşantılarından yapmış olduğu nakiller sayesinde vakıf olmuşlardır. Mi’racla ilgili farklı fikirleri ve her insanla birlikte bir şeytanın dünyaya geldiği fikrini baş bütün insanlar olmak üzere sûfiler de Aişe’den duymuşlardır. Hz. Peygamberin şeytanının Müslüman olduğunu ve sûfilerin belli aşamaya geldiklerinde şeytanların etkisinin yok olacağını görüşüne de Aişe’nin rivayetleri sayesinde ulaşmışlardır. Yine kurtuluşun tevazuda olduğu gibi helak oluşun kibirde oluğunu bildiren rivayetlerin büyük bir kısmı Hz. Âişe tarafından nakledilmiştir. Sûfiler devamlı istiğfar etmenin gerektiğini, rüyada ilham alma olayını ve insanların kurtuluş beklentisinin sadece ibadetleriyle değil de Allah’ın rahmetiyle olduğunu Aişe’den gelen nakiller vesilesiyle idrak etmişlerdir. Hz. Aişe sorgulayan bir akla sahip Peygamber(sas.) eşi olmasından dolayı başta Ebu Hüveyre olmak üzere bazı sahabenin yanlışlarını tashih etmiştir. İster çok ağlayıp az gülmekle ilgili rivayetler olsun isterse sûfiler üzerinde en fazla durduğu semâ’ yla ilgili, Hz. Aişe’nin hayatında şahid olduğu olayları nakletmesi olsun mutasavvıfların bazı meseleleri izahında işlerin kolaylaştırmıştır.

In this article, the exemplary character of Ā'ishah bint Abī Bakr, which played an important role on the development of sufi thought and hadiths cited in sufi sources narrated by her, are discussed. As leading founders of sufism, sufis like Bāyazīd Bisṭāmī, Junayd of Baghdad and Ebu Said el-Harrâz applied to the evidences from Quran verses and hadiths to tell people the haqiqah they experienced. Sufis argued that superiority is not related to gender by citing evidences from Quran verses and hadiths narrated by Ā'ishah. Sufis base their ultimate aims, gaining Allah’s consent and attaining high morality, on the hadiths narrated by Ā'ishah. Sufis also learnt to have the desire to be a grateful servant of Allah rather than worshipping excessively and expectantly. They also had a grasp of how true ascetism can be practiced thanks to Ā'ishah’s narrations of her daily life with the Prophet. Ā'ishah’s narrations also taught sufis about different views about the Prophet’s ascension and that a new devil is born with every baby born. They also learnt that the devil of the Prophet is Muslim and that devils of sufis also lose their influence after sufis reach a certain spiritual level. Majority of narrations that pronounce that salvation is possible with humbleness and arrogance is the reason for spiritual destruction are also by Ā'ishah. Sufis also apprehended that one needs to repent continuously, that dreams can be a source of inspiration and salvation is possible not only thanks to people’s prayers but thanks to Allah’s mercy. As Ā'ishah was the wife of the Prophet (p.b.h) with an interrogatory mind, she corrected the mistakes of many ṣaḥābah including mostly those of Ebu Hureyre. Her narrations of what she witnessed during her life have made it easier for sufis to explain some issues including the prophet’s recommendation for crying much and limiting laughter and whirling, which sufis emphasize most.