Hitit Belgelerinde Geçen Ay Tanrıçası Nikkal ve Hurrice Atribüleri

Author:

Number of pages:
17-42
Language:
Year-Number:
2017-Volume 12 Issue 19

Hitit tanrılar topluluğunda yer alan Tanrıça Nikkal Mezopotamya kökenlidir. Adı geçen Tanrıça’nın Hitit kült metinlerinden önemli bir Hurri tanrıçası olduğu anlaşılmaktadır. Ay Tanrısı’nın eşi ve Güneş Tanrısı’nın annesi olan bu Tanrıça adını Sumer’in NIN.GAL “büyük kızkardeş”inden almıştır. Tanrıça Nikkal’in en önemli kült merkezlerinden birisi Ugarit şehridir. Tanrıça Nikkal’e muhtemelen Kraliçe Nikkalmati ve oğulları tarafından bir ritüel düzenlenmiştir. Tanrıça’nın adıyla ilk kez, Orta Hitit Dönemine ait çiviyazılı belgelerde karşılaşılmaktadır. Hitit imparatorluk dönemi belgelerinden olan II.Muṷatalli’nin büyük dua metninde KUB 6.45 (VAT 7512)+KBo 57.18 (1111/z+ 844/v)+KUB 30.14 (Bo 3282) (CTH 381) (Yeni Hitit) Tanrıça Nikkal’in adı Manuz(z)i Dağının Tešup’undan sonra geçmektedir. Hitit devlet antlaşmalarında antlaşmaya tanıklık eden tanrı/çalar arasında adı geçmektedir. Büyük Hitit kralı IV.Tutḫaliḭa’nın Tarḫuntašša kralı Kurunta ile yaptığı ve literatüre Bronz Tablet olarak geçen antlaşmanın tanık listesinde ise; “Yemin Kraliçesi” ünvanıyla antlaşmaya tanıklık etmektedir. Ayrıca dönemin kraliçelerinin Nikkal içeren teofor adlar taşıması Tanrıça’nın popülerliğine kanıt olarak gösterilebilir. Tanrıça Nikkal’in, Hitit çiviyazılı belgelerden şimdiye kadar tespit edilebilinen yedi tane atribüsü vardır. Bunlar; adı geçen Tanrıça için düzenlenen ve bir ritüel olan KUB 45.47 (Bo 2512+Bo 4186) (CTH 494) (Orta Hitit)’den öğrenilmektedir. Agaššari, Alṷil, ḫaṷarra, “köpek” anlamına gelen Irṷena, “tahıl” anlamına gelen Kade, “domuz yavrusu?” anlamına gelen Kuzinkarra ve Širinna Tanrıça’nın atribüleridir. Söz konusu metinden Agaššari’nin, Kade’nin ve Širinna’nın bir ince ekmekle kutsanıldığı, Irṷena’ya ve Kuzinkarra’ya libasyonun LÚAZU “kahin” tarafından yapıldığı, öğrenilmektedir.

Keywords


Goddess Nikkal in Hittite’s gods community is of Mesopotamia origin. It is understood that the aforementioned goddess is an important Hurri goddess from the Hittite cult texts. This goddess, the wife of Moon God and the mother of Sun God, got her name from Sumerian NIN.GAL’s “older sister”. One of the most important cult centers of Goddess Nikkal is the city of Ugarit. It is possible that Queen Nikkalmati and her sons have held a ritual for Goddess Nikkal. The name of Nikkal was encountered at cuneiform scripts of Middle Hittite Era for the first time. The name of Goddess Nikkal is mentioned in the great prayer script of II.Muṷatalli, which is a document of Hittite empire era, KUB 6.45 (VAT 7512)+KBo 57.18 (1111/z+ 844/v)+KUB 30.14 (Bo 3282) (CTH 381) (New Hittite) after the Tešup of Manuz(z)i Mountain. She is mentioned among goddesses witnessing the treaty in Hittite state treaties. She witnesses the treaty as “Oath Queen” in witness list of treaty made between the Great Hittite King, IV.Tutḫaliḭa and the King of Tarḫuntašša Kurunta and referred to as Bronze Tablet in the literature. The fact that the queens of that period have had teofor names containing Nikkal might be an evidence of the Goddess’ popularity. Goddess Nikkal have seven attributes which were identified by the Hittite cuneiform documents until now. These are learnt from KUB 45.47 (Bo 2512+Bo 4186) (CTH 494) (Middle Hittite) which is arranged for aforementioned Goddess and is a ritual. The attributes of the Goddess are Agaššari, Alṷil, ḫaṷarra, Irṷena meaning “dog”, Kade meaning “grain”, Kuzinkarra meaning “piglet?” and Širinna. It is learned from the text in question that Agaššari, Kade and Širinna were sanctified by a thin bread, and a libation was applied to Irṷena and Kuzinkarra by LÚAZU “a diviner”.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 4,959
Number of downloads 694

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.