Turfan Texte VII’de Geçen Ay Menzilleri ve Burç Adları

Author:

Number of pages:
93-112
Language:
Year-Number:
2017-Volume 12 Issue 22

Türkische Turfan Texte VII’de yayımlanan metin Sankritçe ve Çince birçok alıntı sözcük içeren bir gök bilimi metnidir. İçerdiği çok sayıdaki ve karmaşık terimler nedeniyle metnin anlaşılması oldukça zordur. Bu nedenle Eski Türkçede kullanılan ve büyük çoğunluğu Sanskritçe kökenli olan gök bilimi terimlerinin anlamları sözlüklerde ve söz konusu metinle ilgili çalışmalarda yeterince açıklanamamıştır. Aslında metinde, Ay menzillerinin hangi burçlarda yer aldığı da belirtilerek liste halinde sırasıyla verilmiş olmasına rağmen bu sözcüklerin karşıladıkları anlamlar anlaşılamamıştır. Gök bilimi terimleri konusundaki karmaşanın çözülebilmesi için öncelikle bu metindeki yabancı kökenli sözcüklerin anlamlarının doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Ahmet Caferoğlu’nun hazırlamış olduğu “Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü”nde, metinde geçen ve Ay menzillerini karşılayan terimlerden yalnızca Rivadi (Skr. RevÀti) için “yıldız kümesi” ve Şatabiç (Skr. Şatabhişa) sözcüğü için de “Ay’ın bir menzili” açıklaması bulunmaktadır. Aynı durum zodyağı oluşturan on iki burcun adları için de geçerlidir. Bunlardan da yalnızca Miş (Skr. Mesa) “Koç burcu” tespit edilebilmiştir. Bunların dışındaki diğer sözcükler için ise gerekli açıklama yapılmaksızın “bir yıldız adıdır” notu düşülmüştür. Daha sonraki çalışmalarda da bu açıklamalar düzeltilmeden Caferoğlu’nun eserinden aynen aktarılmıştır. Oysa metnin doğru bir şekilde anlaşılması için bu açıklama yeterli değildir. Bu çalışmada Turfan Texte VII’de geçen ve çalışmalarda anlamları tam olarak tespit edilememiş olan Ay menzillerini ve burç adlarını karşılayan terimler üzerinde durulmuştur.

Keywords


The text published in Türkische Turfan Texte VII is an astrological text that contains many Sanskrit and Chinese loan-words. It is quite difficult to understand this text because of the numerous and complex terms it contains. For this reason, the meanings of astronomical terms used in the Old Turkic and mostly of Sanskrit origin are not adequately explained in dictionaries and studies about the text. Although the fact that lunar mansions are listed in order in the text and even it is mentioned in which zodiac sign they appear, it is not understood what these words mean. In order for astronomical terms and their Turkish equivalents to be correctly identified and to be able to solve complexity, the meanings of loan words in these texts must be determined correctly. In the “Old Uighur Turkic Dictionary”, which Ahmet Caferoğlu had prepared, only Rivadi (Skr. RevÀti) term is explained as “a constellation” and Şatabiç (Skr. Şatabhişa) is explained as “one of the lunar mansions”. The same situation is true of the twelve zodiac signs. Only Miş (Skr. Mesa) “Aries” had been detected from these. Other terms are noted as “a star name” without any necessary explanation. In later works, the explanations were transferred from Caferoğlu’s dictionary without correction. However, this explanation is not enough to understand the text correctly. In this study, the terminology of lunar mansions and zodiac signs that have not been fully understood in Turfan Texte VII is investigated.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,586
Number of downloads 792

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.