Kazak Türkçesinde Geçen Kuş Adları ve Onların Sistematiği Üzerine

Author:

Number of pages:
217-250
Language:
Year-Number:
2017-Volume 12 Issue 5

İnsanoğlu hayvanları birbirlerinden ayırma amacıyla çeşitli yollara başvurmakta ve adlandırma işlemini belirli bir sistem dahilinde yapmaktadır. Kazakistan geniş bir coğrafyaya sahip olması nedeniyle birçok hayvanı barındırmakta ve Kazak Türkçesinde bu hayvanlara çeşitli unsurlar doğrultusunda adlar verilmektedir. Çalışmada Kazak Türkçesi söz varlığında kuşlar için kullanılan 700’ü aşkın adlandırma tespit edilmiş ve bu adlandırmaların oluşum sistematiği üzerinde durulmuştur. Kazak Türkçesinde geçen kuş adlarının söz varlığı ortaya çıkarılarak Latince ve Türkçe karşılıkları gösterilmiş ve tespiti yapılan adlandırmaların oluşum sistematiği ortaya çıkarılmıştır. İnceleme neticesinde Kazak Türkçesinde geçen kuş adlarının ya iki kelimeden ya da tek kelimeden oluştuğu görülmüştür. İki kelimeden oluşan yapılarda özellikle sıfat tamalaması kullanıldığı görülmekle beraber tek kelimeden oluşan yapılarda bazen yansıma seslerin kullanımına, bazen Kazak Türkçesinde bulunan eklerin kullanılarak yeni adlar elde edildiğine ve bazen de yabancı kökenli sözcüklerin doğrudan ya da ek alarak kullanıldığına rastlanmıştır. Kuşlara ad verilirken renk, uzuv, bitki, maden, hayvan, nesne, memleket adları; zaman ifadeleri; bulunulan ya da yaşanılan yerin adı; kuşun ötüşü, boyutu, hareketi, sesi, görünüşü, cinsiyeti, yaşı ve fiillerin kullanımı gibi çeşitli unsurlardan faydalanıldığı tespit edilmiştir. Kuş adlarında kullanılan yöntemler sadece kuşlara ya da Kazak Türklerine özgü değildir. Türkçede ve diğer Türk lehçelerinde hayvan adlarının oluşturulmasında Kazak Türkçesinde kullanılan yöntemlere benzer bir sistemin kullanılıyor olması da ortak bir dil ve kültürün varlığını bizlere bir kez daha kanıtlamaktadır.

Keywords


Mankind applies various ways to separate animals from one another and carries out the naming process within a certain system. Because Kazakhstan has a wide geographical range, it hosts many animals and these animals are titled in the direction of various elements in Kazakh Turkic. In this study, more than 700 names used for birds in the Kazakh Turkic vocabulary have been identified, and the formation system of these names has been emphasized. The vocabulary of the bird names in the Kazakh Turkic has been revealed and their Latin and Turkish equivalents have been shown, and the formation system of the names identified has been set forth. As a result of the investigation, it is seen that the names of the birds in Kazakh Turkic are comprised of either two words or single word. While it is seen that the adjective clasue is used especially in the two-word structures, it is found that in single-word structures sometimes reflection voices are used, sometimes new names are obtained by using affixes found in Kazak Turkic, and sometimes foreign words are used either directly or by taking affixes. It has been found that various factors have been utilized while naming the birds such as color, limb, plant, mineral, animal, object, country names, time expressions, names of residence place or whereabouts, bird’s cry, size, movement, voice, appearance, gender, age and use of verbs. The methods used in bird names are not unique to birds or Kazakh Turks. The fact that a system similar to the methods used in the Kazakh Turkic is being used in the creation of animal names in Turkic and other Turkish dialects once again proves the existence of a common language and culture.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 835
Number of downloads 395

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.