İşbu makale Türk edebiyatı ve Türk kültürü tarihinde çok önemli yer tutan tövbenameler üzerine çalışma olarak kaleme alınmıştır. Bilindiği gibi tövbenamelerin tarihi Orta Asya’nın İslam öncesi dönemine kadar dayanmaktadır. Huastuanift başta olmak üzere çeşitli kaynaklar tövbenamelerin ayrı bir tür olduğu ve onların İslam dönemi edebiyatında bulunan münacatların kökeni olduğunu kanıtlamaktadır. Soğd kaynaklarına göre Türkçe yazılmış Manihaizm ile ilgili eserler, bilhassa, Huastuanift, Soğdca’dan çevrilmiştir. Bunun dışında birçok yayımlar tövbenamelerin ayrı bir edebi tür olarak değerlendirmektedir. İşbu çalışma üç kısımdan ibaret olup, tövbenamelerin ortaya çıkması, anlamı, metin yapısı ve içeriği incelenmektedir. Makalenin başlıca anlamı bu üç kısımda gösterilmeye çalışılmıştır. Her bölümün ayrı başlığı vardır. Makalede ileri sürülen fikirler tövbename metinlerinden gösterilen transkripsiyon ve onların Türkiye Türkçesindeki anlamıyla kanıtlamaya çalışılmış ve açıklamalar verilmiştir. Eski Türk Mani muhitinde yazılmış olan tövbenameler, döneminin klasik eserlerinden sayılır. Tövbenameler Manihaizm talimatı ile Eski Türk Edebiyatına girmiştir. Edebi tür sıfatıyla o dönemlerden şeklini almıştır. Tövbenameler metinde ifade edilen görüşler gereğince biçimlendirilmiştir. Metin içerik olarak yalvarma üslubunda olmasına rağmen belli bir kurallara bağlı kalır. Çözümlemeler sonucunda metni oluşturan öğeler belirlendi ve Türk Mani tövbenameleri kesin anlama sahip olan kısımlardan oluştukları tespit edildi. Bu durum, tövbenamelerin belli bir kalıp esasında yazıldığını gösterir. Buna göre, Türk Mani tövbenamelerinin yapım formülü oluşturuldu.

The present article considers of tovbanama (confession), which takes an important place in the history of the Turkic literature and the history of the Turkic culture as a whole, as a genre of literature. Tovbanamas, as it is known, belong to pre-Islamic period of Central Asia. Studied different types of sources, the main of them are “Khuastuanit” and other preserved but partly several tovbanamas, give the certain facts on tovbanama as a genre of literature and connection of them with munajat. The Sogdian sources shows that Turkic-Manichaean confession texts, especially “Khuastuanit” was free translated from Sogdian one. Moreover, a number of issues was found, that requires to be studied in the context of tovbanama as a genre of literature. For instant, tovbanama as a phenomenon of literature has implications literature and languages dynamics and as a same time literature and language change, relationship between tovbanamas and munajat and so on. The article includes three items that describe the raise of tovbanamas, there meaning and the structure of the texts. The main idea of the article is given in these items. Each item has its own name. Every point of the article proved by its cites from certain tovbanama with translation into Turkish and commentary.