Horasân Tasavvuf Ekolü ve Özellikleri

Author:

Number of pages:
127-148
Language:
Year-Number:
2016-Volume 11 Issue 2

Horasan, öteden beri şüttarî/ sükrî tasavvufun gelişmesinde önemli bir muhittir. Horasan’da meşhur bir sûfînin olmadığı bir yerleşim yeri, bir köy neredeyse yoktur. Tasavvufun ünlü simaları, seçkin eserleriyle ve tarikat uygulamalarıyla buradadır. Horasan tasavvufu, Anadolu'nun İslamlaşmasında da maya rolü oynamıştır. Moğol istilası sonrası Anadolu'ya gelerek inşa sürecinde zihin faaliyetlerine yön veren bu ekole bağlı âlim, ârif, sûfi, edîb ve hekîmler gerek eğitim-vakıf hizmetleriyle gerekse bıraktıkları eserlerle Anadolu’dan Avrupa içlerine kadar ilerleyen sufî İslam anlayışının yaygınlaşmasına vesile oldular. İslam’ın yayılış hareketi Horasan karakteriyle Şark’tan Anadolu’ya yöneldi. Bu yayılış kuşkusuz Ahmed-i Yesevî (ö. 1166), Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî (ö. 1273) ve Ali Semerkandî (ö. 1456) gibi öne çıkan şahsiyetler eliyle gerçekleşti. Ekol, entelektüel anlamda Selçuklu medeniyet havzasını besledi. Osmanlının teşekkül sürecini başlattı ve Moğol işgalleri karşısında âlem-i İslâm'ın dağılan muhitini irfânî derinliğiyle yeniden kurdu. Bu ekol; bilimden estetiğe, teknikten sanat ve mimariye, medeniyetin bütün alanlarında kurucu yeteneği ile tanındı. Sûfî zihnin inşasında önemli mutasavvıfları istihdam eden bu okulun sırrını araştırmak gerekir. Bu okulda, Hz. Peygamber'in torunlarının katkısıyla Horasan'da gelişen ve Türkistan'da İslamlaşmanın hızla yayılmasına vesile olan bir ruh vardır. Bu ruh ile yetişen Horasan Ricali, ayrımcılığın her türlüsünü reddedip insanlığı büyük bir aile olarak gördüler. Böylece Doğu Moğol–Batı Haçlı saldırıları arasında sıkışıp kalan İslam Medeniyetine yeni bir mecra buldular. Böylece Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemi, yüzyılların birikimi olan bu ekolün tasavvuf anlayışı ile şekillenip Osmanlı Medeniyeti’ne evrildi. Horasan Ekolünü tanımak için belirgin özelliklerini saymamız gerekir: Fütüvvet, şüttârî tasavvuf, sema’, melametilik, hangâh kültürü, edebiyat, şiir, şariata bağlılık, zulme karşı duruş.

Keywords


Everywhere and every village in Khorasan there was a famous mystic. Famous figures of the Sufism were here with the outstanding works and religious practices. Khorasan mystics, also played a yeast part in Islamization of Anatolia. After the Mongol invasion, sufi scholars who came to Anatolia, they have developed a new concept with their educational services and their books. Pervade of Islamic movement headed from East to Anatolia with the Khorasan character. No doubt this movement occured by the figures who are Akhmad Yassawi (d. 1166), Mavlana Jalaladdin-i Rumi (d. 1273) and Ali Samarkandi (d. 1456). This school intellectually supported the Seljuk civilization basin. It initiated the formation of the Ottoman civilization and restored the crumbled surroundings of İslamic world. This school was recognized with the talent of establishing the civilization from aesthetic to science and from technology to art and architecture. This school which employes impotant mystics in the formation of mystic mind necessitate to investigate the mystery of the school. There was a spirit in this school which conducived to Isliamification rapidly pervade by Prophets grandchilds. The Khorasan Rical, rejected all kinds of discriminations and saw the humanity as a big family. caught between Western and Eastern Mongolian-crusader attacks of Islamic civilization to a new medium. Thus, Seljuk and Anatolia Emirates period, the accumulation of centuries has evolved into this school of Sufism and to shape the Ottoman civilization. So they found a new medium to Islamic civilization that trapped between East Mongolian-Western crusader attacks. Thus, Anatolia Seljuk and Emirates period has evolved into Ottoman civilization with this school of Sufism which is accumulation of centuries. To know this Khorasan School we need to count those qualities; futuwwa, sama’, malamet, hangah culture, literature, poetry, commitment to sharia, to stand against persecution.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 40,469
Number of downloads 607

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.