Dîvânu Lugâti’t Türk’te Araç Gereçlere Ait Söz Varlığı

Author:

Number of pages:
427-460
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 16

Türkçe uzun tarihi geçmişinde son derece önemli eserlere kaynaklık etmiştir. İşte bu eserlerin en önemlilerinden biri hiç şüphesiz Dîvânu Lugâti't-Türk’tür. Kâşgarlı Mahmud’un bu önemli eseri Orhun Yazıtlarından sonra Türkçenin en önemli dil yadigârıdır. Kâşgarlı Mahmud’un 1072-1077 yılları arasında yazdığı bu eser Arap sözlükçülük geleneğine göre hazırlanmıştır. Sözlük içinde yaklaşık 8000 kelime bulunmaktadır. Dîvânu Lugâti't-Türk Türkçenin ilk sözlüğü ve grameridir. Her ne kadar Araplara Türkçe öğretme gayesiyle kaleme alınmış olsa da içerdiği zengin söz varlığı ile yazıldığı döneme dair önemli ipuçları vermektedir. Kâşgarlı Mahmud Türk boyları arasında karış karış dolaşarak onların gündelik hayatta kullandığı dil, gelenek-görenek ve yaşantılarını kaydetmiştir. Bu itibarla yalnız bir dilci ve sözlükçü değil aynı zaöanda bir halk bilimcidir. Eserinin sonuna koyduğu dünya haritasında Cakarta adını verdiği Japonya’yı göstermeyi de ihmal etmemiştir. Dîvânu Lugâti't-Türk içerdiği söz varlığı ile bugüne kadar çok sayıda çalışmaya konu olmuştur. Bu kadar geniş hacimli bir eseri incelemek pek kolay değildir. İçerdiği zengin malzeme hala incelenmeye ve araştırılmaya gereksinim duymaktadır. Bu çalışmada söz konusu söz varlığı içindeki araç gereç kelimeleri farklı başlıklar altında tasnif edilmek suretiyle incelenmiştir. Bu sayede XI. yüzyılda Türk topluluklarının evde, tarlada, giyim kuşamda, savaşta, çocukların oyun oynarken kullandıkları oyuncaklara kadar kültür tarihimize ait bilgiler elde edilecektir.

Keywords


Turkish language has been a resource for very important literal works during its long history. It is surely beyond doubt that, Dîvânu Lugâti't-Türk is one the most important literal work. This valuable work written by Kaşgarlı Mahmut is the most important langauge relic after Orkhon Inscriptıions. Kaşgarlı Mahmud wrote it between 1072-1077 according to principles of Arabian lexicography. This literal work which includes nearly 8000 words is the first dictionary and grammer of Turkish. Although it is written to teach Turkish Language to Arabic people, the dictionary gives very important clues by rich words existence related to written time period. Kaşgarlı Mahmud walked around inch by inch between turkic tribes and recorded their common language, traditions and daily lives. On this basis he is not just linguistic scientist and lexicographer, he is also folklorist. Also he did not pass over Japan that called Cakarta, and put it at the end of his Dictionary. Dîvânu Lugâti't-Türk have been mentioned great numbers of literal works due to its rich vocabulary. It is not so easy to analyse the large volume literal works. This rich content still needs to be analysed and researched. In this work, instruments that subjected to word existence have been researched thereby collecting under the different headings. By this means, important informations will be obtain related to instruments used at home, farm, clothes, childs playings etc. which belongs to Turkish communities in XI. Century.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 700
Number of downloads 350

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.