Kilis İlinde Ağız Tabakalaşması

Author:

Number of pages:
139-152
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 16

Batı Türkçesinin Batı Oğuzca grubuna dâhil bulunan Anadolu ağızlarının pek çoğunda, temelde Oğuz boylarının, özellikle de Avşar, Bayat, Kınık, Salur, Bayındır gibi boyların etkili olduğu bilinmektedir. Kilis ili ağızları, yörenin tarihi ile birlikte ele alınıp incelendiğinde bu yörede hem farklı Oğuz boylarının etkin olduğu, hem de Oğuz boyları dışında Kıpçak boylarının da varlığı görülür. Kilis ili ağızlarının oluşumunda etkili olan Oğuz boyları içinde özellikle Avşar, Bayat, Bozcalu, Beydili, Harbendelü, İnallı, İzzeddinli, Alayuntlu, Yüreğir, Bayındır boyları vardır. Kilis’i de içine alan ve Biladü’ş-Şam olarak adlandırılan bölgenin tamamında uzun süre Memlûk Devletinin etkin olmasından dolayı Kıpçak Türkçesi de izler bırakmıştır. Ayrıca Kilis ağzı, Batı Türkçesi içinde Doğu Oğuzcaya dâhil edilen İran, Irak, Suriye ağızlarıyla birleşen, Doğu Oğuzcasının Batı Oğuzcası üzerindeki son etki alanlarından biri olarak kabul edebileceğimiz bir ağız özelliği göstermektedir. Yöre ağzında etkin dört katman tespit edilmiştir. Ana katmanı yörede yerleşmiş Oğuz boylarının ağızları oluşturur. İkincil katman yöre ağzında sporadik olarak karşımıza çıkan Kıpçak Türkçesi unsurları ve Batı Türkçesinin Doğu Oğuz grubu içinde yer alan İran, Irak, Suriye ve Azerbaycan Türkçesi unsurlarıdır. Üçüncül katman standart Türkçenin ağız üzerindeki etkisini, dördüncül katman ise komşu dillerin, özellikle de Arapçanın Kilis ili ağızlarındaki etkisini gösterir.

Keywords


In most of Anatolian dialects which included in West Oghuz groups, it is known that, basically Oghuz clans, especially groups, like Avşar, Bayat, Kınık, Salur, Bayındır, are effective. When dialects in Kilis are examined by dealing with the history of the region, it seems that both of the Oghuz Clans and except Oghuz Clans, also Kıpchak Clans are effective. Among the Oghuz Clans that effective in existence of Kilis Dialects, there are Avşar, Bayat, Bozcalu, Beydili, Harbedelü, İnallı, İzzeddinli, Alayuntlu, Yüreğir and Bayındır clans. Since the longlasting effectiveness of Mamelukes, in the region that including the Kilis and called as Biladü’ş-Şam, Kıpchak Turkish also impressed. Also, Kilis Dialect shows a dialect feature that we can accept as the one of the last orbit of East Oghuzs, which is connected with İran, Iraq, Syria dialects which included in East Oghuz in West Turkish, on West Oghuzs. Four effective layers has been determined in this region. The Oghuz clans settled in this region constitutes the main layer. The secondary layer is the sporadic elements of Kıpchak Turkish elements, and the elements of İran, İrak, Syria and Azerbaijan Turkish accepted in the East Oghuz Turkish which is in the Western Turkish. Tertiary layer points out the effect of standart Turkish, and the fourth layer shows effect of neighbor languages, especially Arabic, on Kilis dialect.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,255
Number of downloads 344

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.