Mış/-Miş Sıfat-Fiil Ekinin Tarihi Gelişimi Üzerine (Memlük Kıpçak Eserleri Örneğinde)

Author:

Number of pages:
983-994
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 16

Tükçenin çok eski dönemlerinden beri kullanılmakta olan –mış geçmiş zaman sıfat fiil eki, çağdaş Türk lehçelerinden Oğuz grubu dahilinde yer alan dillerde çok sık kullanılan işlek bir ek durumundadır. Kıpçak ve Karluk grubunda yer alan dillerde ise pasif kullanılmakta veya hiç kullanılmamaktadır. Dolayısıyla Türkoloji çalışmalarında bu ek, Oğuz grubuna ait bir ek olarak gösterilmektedir. Ancak –miş sıfat fiil ekinin Eski ve Orta Türkçe dönemlerinde bütün Türk lehçelerinde canlı bir şekilde kullanıldığını, ancak Orta Türkçe döneminden itibaren Kıpçak lehçelerinde yerini yavaş yavaş –gen ekinin aldığını da yazılı eserler sayesinde anlamak mümkündür. -miş eki, Türk dilinin tarihi devrelerinde çeşitli özelliklere sahip olup her devirde belli fonksiyonları ön plana çıkmıştır. Hatta anlam ve sözdizimsel fonksiyonları bakımından kendisine çok yakın olan –gen ekinin devreye girmesiyle Türk dilinin –miş sıfat fiil eki kullanan (Oğuz lehçesi) ve -gen sıfat fiil eki kullanan (Kıpçak lehçesi) kollarının kalıplaşmasına da neden olmuştur. Ancak çağdaş Kıpçak lehçelerinde eskinin izi tamamen silinmeyip –miş eki, çeşitli şekillerde hala varlığını sürdürmektedir. Dolayısıyla –miş sıfat fiil eki, bütün Türk lehçelerinin yazı dili tarihi açısından büyük önem arz etmektedir. Memlük Kıpçak eserleri dilinde –miş ve –gen ekleri karışık kullanılmış, aynı anlam ve fonksiyonları taşımış, hatta aynı cümlede her ikisinin paralel olarak kullanıldığı bile görülmektedir. Çalışmamızda Memlük sahasında kaleme alınan eserler dilindeki –miş ekinin durumu değerlendirilecektir. –miş ekinin yer aldığı eserlerdeki işlevsel incelikleri, eserler dilinde kullanım sıklığı, fono-morfolojik hususiyetleri ve benzeri özellikleri ele alınacaktır.

Keywords


Having been used since ancient times, the Turkic participle suffix –mis is widely exploited in the modern Turkic languages of the Oghuz group. It is used either passively or not used at all in the Turkic languages of Kipchak and Qarluq groups. For this reason it is referred to in Turkic studies researches as the suffix of Oguz group. However, it can be noticed from the monumental manuscripts that - mis was in rather active use in all Turkic languages of the ancient and medieval times and was gradually functionally replaced by the suffix –gen in since the medieval period in Kipchak group. In the history of the Turkish language the suffix -miş has had a unique feature and has performed different functions in different stages. With the introduction of a similar suffix -gen in terms of sematic and syntactic use,the suffix -miş even played an important role of building Oguz and Kipchak dialects, which used suffixes -miş and -gen correspondingly. Nevertheless, it does not mean that the suffix has been completely drawn from the use in Kipchak; it is used in various levels. Therefore, the participle -miş is of great importance for all Turkic dialects in terms of written language history. In works of Mamluk Kipchak -miş and -gen were used in a mixed way, had the same meaning and function, and were parallelly used in the same sentence. In this study we evaluate the status of the suffix -miş in the works on Mamluk. Functional subtleties, the frequency of use, phonologic-morphological characteristics, and other features of the suffix -miş in these works will be discussed.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,641
Number of downloads 384

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.