Hitit Metinlerinde Geçen Hurri Tanrı Çiftleri: “Nabarbi-Šuṷala” “Uršui-Iškalli”

Author:

Number of pages:
59-82
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 1

MÖ. II.bin yıllarında Anadolu’da büyük bir uygarlık kurmuş olan Hititler Politeist (çok tanrılı) bir inanç sistemine sahiptiler. Hitit resmi dini ve pantheonunda kendilerine özgü Hint-Avrupalı tanrılar; Hatti kökenli tanrılar, Luvi ve Pala tanrıları, Hurri tanrıları, Hurriler aracılığıyla Mezopotamya’dan Sumer ve Babil tanrıları ve de Hurriler’le birlikte bulunan Indo-Ari kökenli etnik zümrenin tanrıları yer almaktadır. Hitit çiviyazılı metinlerden Hurri tanrılarının Hitit resmi pantheonunda çok önemli bir yere sahip oldukları ve buna göre kutsandıkları öğrenilmektedir. Hitit resmi pantheonunda Hurri tanrı çiftlerinin sayısı oldukça fazladır. Tanrı NIN.URTA’nın zevcesi olan Tanrıça Nabarbi’nin adı ilk kez Orta Hitit dönemine tarihlendirilen Hitit çiviyazılı metinlerde geçmektedir. Tanrıça Nabarbi Yazılıkaya Açıkhava Tapınağı’nda 51 numaralı kabartmada tasvir edilmiştir ve Šatti?aza Antlaşması’nda antlaşmaya tanıklık eden tanrılar listelerinde hem Hitit tanrıları hem de Hurri tanrıları arasında yer almıştır. Tanrıça Nabarbi ile bağlantılı olarak çok sık geçen Šu?ala ise Hurri kökenlidir. Metinlerin çoğunda Šu?ala ve Tanrıça Nabarbi birlikte kutsanılmıştır. Ancak birkaç metinde ise bu tanrı çiftinin ayrı ayrı kutsanıldığı da görülmektedir. Hurri kökenli olan Uršui ve Iškalli tanrı çifti Hitit kült metinlerinde bazen tanrı determinatifi olmadan geçmektedir. Tanrı çiftinin adı Tanrıça ?epat’ın kaluti-listelerinde çok sık geçmektedir. Bu metinlerde adları Nabarbi ve Šu?ala’dan sonra; Šalaš ve Bitin?i’den ise önce geçmektedir. Aleppo’nun Tešup ve ?epat’ının Kültü listesinde ise bu tanrı grubunun adları Bentikalli’den önce; Hašuntar?i’den sonra geçmektedir. KUB 45.48 (Bo 2951)+ KUB 45.71 (Bo 3882)’de ise adları Adamma ve Kubaba’dan sonra geçmektedir.

Keywords


Hittites, who established a great civilization in Anatolia around 2000 BC, had a polytheistic belief system. Unique Indo- European gods within Hittite religion and pantheon; gods of Hattian, Luwian and Palaic gods, Hurrian gods, Sumerian and Babylonian gods from Mesopotamia through Hurrians and gods of the ethnic clan of Indo-Aryan origin who were found with Hurrians. From Hittite cuneiform texts, it was found out that Hurrian gods had an important position among pantheon of gods and were sanctified accordingly. There are a large number of Hurrian god pairs in the Hittite pantheon. Goddess Nabarbi, God NIN.URTA’s wife, was mentioned for the first time in the Hittite cuneiform texts dated in the Middle Hittite period. In the Yazılıkaya Temple Goddess Nabarbi was depicted in the relief No 51 and witnessed the Šatti?aza Treaty among both Hittite and Hurrian gods. Šu?ala who was frequently mentioned in connection with the Goddess Nabarbi is of Hurrian origin. Šu?ala and Goddess Nabarbi were sanctified together in the most parts of the text. However, there are also several texts in which those two were sanctified separately. Another god pairs, Iškalli-Uršui were sometimes mentioned in the texts without being determined as god. The name of the god pairs was mentioned quite often on kaluti-lists of Goddess ?ebat. Their names were used after Nabarbi and Šu?ala, and before Šalaš and the Bitin?i. However, their names were mentioned before Bentikalli in Aleppo’s Tešup and ?ebat’s Cult list and after ?ašuntar?i. And their names were mentioned after Adamma and Kubaba in KUB 45.48 (Bo 2951) + KUB 45.71 (Bo 3882).

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,342
Number of downloads 441

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.