İran (Azerbaycan) Türkçesinde Şimdiki Zaman, Duyulan Geçmiş Zaman Ve Geniş Zaman Kullanımları

Author:

Number of pages:
537-558
Language:
Year-Number:
2015-Volume 10 Issue 4

Hazar’ın güneyinden batıya uzanan ve Azerbaycan, Anadolu, Adalar, Rumeli, Irak ve Suriye’de konuşulan Türkçeye Batı Türkçesi denmektedir. Bugünkü yazı dillerinin sınıflandırılmasında Türkiye Türkçesi, Gagavuz Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Türkmen Türkçesi Batı Türkçesi grubunda yer almaktadır. Türk yazı dilinin bu kolu Oğuz lehçesine dayandığı için Oğuz grubu olarak da adlandırılır. Bugün Batı Türkçesi varlığını dört kolda devam ettirmektedir. Gagavuz Türkçesi de Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra edebî dil olma yolunda büyük gelişmeler göstermektedir. Türkmen Türkçesi, yüzyıllarca Doğu Türkçesinin etkisi altında kaldığından Türkiye Türkçesine yakınlığı Azerbaycan Türkçesi kadar değildir. Osmanlı ve Azeri Türkçesi aynı yazı dilin gelmişlerdir ve bundan dolayı da aralarında çok belirgin farklar görülmez. Daha sonra Eski Türkiye Türkçesi döneminde başlayan ve XV. yüzyıldan sonra kesinleşen bir farklılık dönemi olmuştur. Bu farklılaşmanın nasıl olduğuyla ilgili tam bir netlik olduğu söylenemez. Osmanlı ve Azeri Türkçesi her ikisi de Oğuz Türkçesini kullandığı halde yapı bilgisinde dikkat çekici farklılıklar olduğu görülmektedir. Fiil çekimleri de bu farklılıkların bulunduğu yapıların başında gelmektedir. Bu çalışmada şimdiki zaman, geniş zaman ve duyulan geçmiş zamanın Azeri Türkçesinde Türkiye Türkçesinden farklı kullanımı ortaya konulmuştur. Duyulan geçmiş zaman için –Up eki kullanılır. Bu kullanım 1. Tekil ve 1. Çoğul şahıslar için geçerli değildir. Türkiye Türkçesinde kullanılan –Ir/ -Ur ve –r ekleri, Azeri Türkçesinde geniş zamanı karşılamaz. Bunun yerine bu kip –(y)Ar eki ile karşılanır. Azeri Türkçesinde şimdiki zaman Türkiye Türkçesinden farklı olarak –ir, -ır, -ur, -ür ekleri ile karşılanır. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinden daha farklı ekler kullanılarak oluşturulan üç zaman incelenip örneklendirilmiştir. Bu şekilde Azeri Türkçesiyle Türkiye Türkçesi arasındaki bazı fiil çekimlerindeki farklılıklara bir bakış açısı oluşturulmuştur.

Keywords


The Turkic language which rearces up to east of Khazar and is spoken in Azerbijan, Anatolia, İslans, Rumelia, Iraq and Syria is called western Turkic language. In the classification of todays written languages, Turkish Language of Turkey, Gagauzian Turkıc Azerbijani Turkıc and Turkmenian Turkıc take part in Western Turkic group. Because this offshoot of Turkic language is based on Oghuz dialect, it is also called as Oghuz group. Today, the western Turkic languages maintain their existence in alarge scope. And Gagauzian Turkic shows great improvements in the way of being aliterary language after the collapse of the Soviet Union. Turkmenian Turkic is not as similar as Azarbijani Turkic is with Turkey’s Turkic because of being under the effect of western Turkic for centuries. Ottoman and Azerbijan Turkish language came from the same written language so there are not significant differences between them. Than a differentiation period came into being which began from Old Turkish Period and became absolute after fifteenth century. Nothing can be said transparently how this differentiation came into being. Although both Azeri Turkish and Ottoman Turkish use Oghuz Turkish there are significant differences between their morphology. Conjugations are the leading of these different nesses. In this study the different uses of present continuous tense, past perfect tense and simple present tense presented. The suffix “–Up” is used for past perfect tense. This usage is not valid for “I and we”. The suffixes “–Ir/ -Ur and –r” do not provide simple present tense in Azeri Turkish. Instead of this, this tense is provided by the suffix “–(y)Ar”. Present continuous tense, different from Turkey Turkish, provided by suffixes “–ir, -ır, -ur, -ür” in Azeri Turkish. In this study three tenses examined and exemplified which use different suffixes from Turkey Turkish. In this way, a perspective created about the

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,415
Number of downloads 393

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.