Gösterişçi Tüketim Bağlamında İki ‘Alafranga Züppe’ Tipi: Bihruz Bey Ve Felatun Bey

Author:

Number of pages:
335-350
Language:
Year-Number:
2014-Volume 9 Issue 9

Lale Devri ile başlayan Batılılaşma hareketleri Tanzimat Fermanı’nın ilânıyla plânlı bir şekil alır. Sosyal ve kültürel açıdan çok hızlı gelişmelerin yaşandığı bu dönemde Batının gündelik yaşam unsurları etkin bir şekilde toplumsal yaşama girer. Sosyal yaşamın yeniden ve hızlıca şekillenmesinde ise gecikmiş modernliğin payı vardır. Avrupa’da Aydınlanma çağının doğuş koşullarını hazırladığı roman türü, Türk edebiyatında Batılılaşma hareketinin sonucunda ortaya çıkar. Batılılaşma olgusu, ilk roman örneklerinde alafranga züppe tipleri üzerinden sorun olarak ele alınmış ve Batılılaşmanın sadece şekilde yaşandığı vurgulanmıştır. Alafranga züppe tipi, yabancıya olan aşırı hayranlığı, taklitçiliği ve basit özentisi ile tanınır. Bu çalışmada “alafranga züppelik”le ilgili aşırı Batılılaşma eksenli yapılan bir okuma gerçekleştirilmiş; yabancı arzuların peşindeki iki alafranga züppenin ortaya çıkışındaki şartlar, düşüncelerine ve davranışlarına yön veren nedenler belirlenmiştir. Çalışmada asıl amaçlanan şey ise Doğulu kalmak veya Batılı olmaktan çok aşırı Batılılaşma arzusu taşıyan bir toplumun arkasında gizlenen sosyal gerilimleri fark etmektir. Toplumsal kırılmaların yaşandığı bir dönemin ürünü olan alafranga züppe tipi; “Araba Sevdası”nda ironik bir söylemle, “Felatun Beyle Rakım Efendi” romanında ise toplumun örnek alabileceği yeni aydın tipinin karşıtlığında eleştirisi konusu yapılmaktadır. Bu romanlardaki başkişilerin gündelik yaşamına ilişkin ögeler modernleşmeye olan bakışlarını yansıtmaktadır. Ayrıca gündelik yaşama ilişkin seçilen araçlar ikisinin de Batılılaşmayı algıladıkları zihin düzeyine ilişkin bilgi verir.

Keywords


Having started with Tulip Age, Westernisation movements take a planned form with edict of Gulhane. In that age, when social and cultural developments are lived quite fast, daily life units of West go into the social life effectively. The late modernism has a share on the fast and repeated remodelling of social life. The type of novel which prepares the birth conditions of Enlightenment in Europe springs in Turkish literature towards the end of Westernisation movements. Westernisation phenomenon was handled as a problem over the European snob types in the first samples of novel and it was stressed that Westernisation was only lived in only appearance. European snob type is known with admiration, apery and simple wannabe towards foreign. In this study, a reading based on over-westernisation about “european snobbery” has been carried out, and the causes directing their behaviours and thoughts and the conditions emerging those two European snobs who were in the pursuit of foreign desires were determined. The main aim of the study is to realize social tensions hidden behind a society which carries the desire of over westernisation instead of being a Westerner or staying Easterner. Being a product of a period when social breakages were lived, european snob type has been made a subject to criticism in an ironic expression in “Araba Sevdası” and contradiction of a new intellectual type who will be taken as an example in the novel of Felatun Beyle Rakım Efendi”. The daily life units of protagonists in these novels reflect their viewpoints towards modernism. Moreover, the selected means concerning daily life gives information about both of their intelligence level of acquiring Westernisation.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 4,014
Number of downloads 418

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.