Runik harfli metinlerde H biçiminde ve F biçiminde işaretlenen iki tane damak /n/’si vardır. Ülkemizde çok yaygın bir adlandırma ile H biçiminde işaretlenen bu sese nazal /n/ denmektedir. Oysa sadece bu ses değil, dilimizde /n/, /ŋ/, /ñ/, /m/ gibi seslerin hepsi nazal sestir. Hepsinin boğumlanması genizden olmaktadır. Öyleyse yaygın ama eksik olan bu adlandırmanın yerine bu sesleri tam olarak karşılayan bir adlandırma yapılması hem bu seslerin fonetik değerini tam olarak vermede, hem de Köktürkçedeki iki damak /n/’sini birbirinden ayırmada önemlidir. Bundan dolayı çalışmamızda H biçiminde işaretlenen sese g’li damak /ŋ/’si ve F biçiminde işaretlenen sese de y’li damak /ñ/’si denilmiştir. Birbirlerinden farklı olan bu seslerin transkripsiyonda ayrılması için de H biçiminde işaretlenen sesin /ŋ/ şeklinde, F biçiminde işaretlenen sesin de /ñ/ şeklinde gösterilmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu iki damak /n/’sinin de gerek tarihi lehçelerde gerekse çağdaş lehçelerde çeşitli dalgalanmalar gösterdiği bilinmektedir. Özellikle g’li damak /ŋ/’sinde bu dalgalanma daha fazla görülmektedir. Runik harfli metinlerden itibaren /ŋ/ sesinin /g/ ve /n/ sesine dalgalandığı bilinmektedir. Bu konuda şimdiye kadar yazılan kitaplarda ve makalelerde, bu dalgalanma fonetik değişim, morfolojik olay, imla meselesi ya da ağız özelliği gibi değerlendirilmiştir. Çalışmamızda şimdiye kadar bu konu üzerine yapılan değerlendirmeler verildikten sonra, dalgalanmanın nedenleri tartışılmıştır. Yine çalışmamızda Ardahan yerli şivesinde bu sesin /ng/ biçiminde çözüldüğü yörede yaptığım kelime derlemelerinde tespit edilmiştir. Yine yazımızda bu çözülmenin örnekleri de verilmiştir.

Runic letters in text H and F format tehere is two palatal /n/. In our country, with a very common naming H format nasal /n/. However, not only these sounds, our language /n/, /m/, /?/, / ñ/ etc. nasal sounds like all is sound. All of the nasal articulation is. So instead of naming common but it is missing this sounds exactly done a naming meets both of these voices to provide the exact phonetic values as well as the two palate Köktürkçe /n/ separation from each other is also important. Therefore, in our study H mark in the form of audio g’li palate /n/, F marked sound is also marked in capital palate /ñ/ we said. In these sounds are different from each other for separating transcription H still marked in the sound /?/ as, F also marked in the sound /ñ/ has been emphasized that the form should be displayed. In addition, this two-palate /n/ sounds should also polish a variety of historic and contemporary dialects are known to fluctuate. In particular with g palate /n/, since these fluctuations are more frequent. The runic text of the letter from the /?/ sound /g/ and /n/ sound is known to fluctuate. Ever written on this subject in books and articles, these fluctuations phonetic change, morphological events, such as property or in oral spelling issues are evaluated. In our study, the assessments made so far on this issue, after giving the causes of volatility is discussed. Again, in our study, this Ardahan native accent sound /ng/ dissolved form has been detected in the compilation I made in the region. Examples are given in this dissolution.