Tatar Türkçesinin ağızlarında şart kipinin temel biçimi olarak ağızlar sisteminin çekirdek unsuru olan -sa biçimi kabul edilir. Bundan başka -sa biçimi bazı ağızlarda istek ve emrin çeşitli nüanslarını ifade edip bağımsız cümlenin yüklemi işlevinde de kullanılabilir. Şart kipinin başkalarıyla ilişkilerde bulunabilmesi bazı bildirme kipi biçimlerinin eylemin gerçekleşme şartını belrtmek için ise (eski Türkçede irser), ki kelimeleriyle birlikte kullanılmasında görülür, -sa biçimi bazı çekimsiz fiiller, modal kelimelerle de birlikte kullanılabilir. -dı ise, -dı ki, -gan ise yapılarının isoglossları genellikle Ural ve Ural ardı topraklarında yayılmış olan ağızlarda yer alır. Bundan sonra o, titreşim alanını teşkil eden Kazan ardı ve Dağ tarafı ağızlarını kapsar. -dı ise yapısı Tofalar ve Tuva Türkçeleri için hastır. Şart kipi biçimlerinin kullanılışında Tatar Türkçesi ağızları için belirli özellikler has değildir. Bu kip Tatar ağızları sisteminde o kadar önemli isoglossları meydana getirmez. Bilindiği gibi dilek kipi farazilik modal anlamıyla bağlıdır. Dilek kipi için üç anlamın – dilek, tahmin ve teşvik anlamlarının has olduğunu belirtir. Bu anlamlara daha çeşitli nüanslar katılır. Bunun için gerçekten gerçekleşen eylemi değil, gerçekleşmesi mümkün olan, tahmin edilen, istenilen eylemi belirtir. Bildirme kipinin temel anlamı olarak eylemin gerçekleşmesine sebep olan istek, teşvik anlamlarında gerçekleşen mümkünlük ve tahminliği belirtmek sayılır.
In the dialects of Tatar language the key indicator of the conditional mood is the form with –sa. It is like the nuclear element of diasystem. Apart from that, the form with –sa in several sub-dialects can be used as a predicate of the independent sentence, showing different shades of desire and command. The interaction of the conditional mood with other moods manifested in the ability of some forms of the indicative mood in conjunction with connective words such as ??? (?????), ?? to be used to express the condition of doing an action. The form with -?? may be combined with some impersonal verbs, modal verbs and particles. The isoglosses of combinations with -dı ise, -dı ki, -gan ise are localized mainly in the sub-dialects, which are spread in the territory of Ural and Trans-Ural region. After that it covers the trans-Kazan and mountain sub-dialects. They make the zone of vibration. The combination -dı ise typical for Tofalar and Tuvin languages. Speaking about the conditional mood we cannot say that the dialects of Tatar language has their own i
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
