Kumuk Türkçesinde Edatlar

Author:

Number of pages:
177-205
Language:
Year-Number:
2013-Volume 8 Issue 9

Kıpçak grubuna ait bir Türk lehçesi olan Kumuk Türkçesi; Tatar, Kazak, Kırgız, Başkurt, Karakalpak, Kumuk, Nogay, Karaçay-Balkar, Kırım Tatar ve Karay Türkçeleriyle birlikte tarihî Kıpçak Türkçesinin bugünkü çağdaş temsilcilerinden biridir. Kumuk Türkçesi; büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu’na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyetinde, geriye kalan kısmı Çeçen ve Osetya Cumhuriyetlerinde yaşayan Kumuk Türklerinin konuştuğu dildir. Kumuk Türkleri, Türk boylarının kuzey, yani Kıpçak koluna; Kumuk Türkçesi de Kıpçak lehçe grubuna dahil edilmektedir. Zengin bir halk edebiyatına sahip olan Kumuk Türklerinin yazılı dili, önceleri Kazan ve Kırım tesirindeyken, Sovyet devrinden sonra, bugünkü yerli lehçe edebî dil halinde gelişmiştir. Kumuk Türkleri, 1928 yılına kadar Arap alfabesini kullanmışlardır. 1928’den 1938 yılına kadar on yıl Latin alfabesi kullanmışlar, 1938 yılında Sovyet idaresi tarafından alınan karar sonucunda Nogay, Kırım, Altay ve Şor Türkçeleriyle birlikte Kiril alfabesine geçmek zorunda kalmışlardır. Azerbaycan Türklerinden sonra Kafkaslardaki en kalabalık Türk grubu olan Kumuklar çoğunlukla Rusya Federasyonuna bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyetinde (1992 tahminlerine göre 250 bin kişi), geriye kalan kısmı (yaklaşık 50 bin kişi) Çeçen ve Osetya Özerk Cumhuriyetlerinde yaşamaktadır. Rusların Kuzey Kafkasya’yı istila etmesinden sonra Türkiye’ye göç ederek bugün Tokat, Sivas ve Çanakkale’ye bağlı köylerde yaşamaktad olan Kumuklar da bulunmaktadır. Bu çalışmada, Kumuk Türkçesindeki edatlar bütün yönleri ile ele alınmıştır. Edatın yapısı, kullanılışı ve işlevleri zengin örnekler ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Örnekler, Karay Türkçesi edebî dili ile kaleme alınmış edebî eser, sözlük, gramer ve akademik çalışmalar olmak üzere çeşitli türlerdeki sekiz eserden verilmiştir. Ayrıca verilen örneklerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları da tırnak işareti içinde gösterilmiştir.

Keywords


Kumuk Turkish is one of the modern representatives of historical Kipchak Turkish with Tatar, Kazak, Kırgız, Başkurt, Karakalpak, Nogay, Karaçay-Balkar, Kırım-Tatar and Karay Turkish. Kumuk Turkish is spoken by Kumuk Turks living in Dagestan Autonomous Republic in Russian Federation and Chechen and Ossetia Republics. Kumuk Turks is included to north or Kıpçak Turks; and Kumuk Turkish to Kipchak dialect group. The Kumuk Turk’s written language which has a rich folk literature was first under the influence of Kırım Turkish. After the Soviet period, current local dialect has become the written language. Kumuk Turks had used Arabic alphabet until 1928. Next decade, they used Latin alphabet. With the decision made in 1938 by Soviet goverment, they were forced to use Cyrill alphabet with Nogay, Kırım, Altay and Şor Turks. Kumuks, the most populous Turkish group in Caucasia after Azerbaijan Turkish, mostly live in Dagestan Autonomous Republic in Russian Federation (250.000 people, according to the estimates in 1992), the rest (around 50.000) in Chechen and Ossetia Republics. Also there are some Kumuks immigrated to villages in Tokat, Sivas, Çanakkale in Turkey, after the Russian invasion of North Caucasia. In this study, we will examine prepositions in Kumuk Turkish. Structure, use and funtions of every preposition will be introduced with examples. Examples are taken from eight sources, literary works, dictionaries, grammer and academic works written with standart Karay Turkish. We will give Turkey Turkish synonyms for each preposition in quotation marks.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 2,458
Number of downloads 506

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.