Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1954/1961), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın sağlığında yayımlanmış son romanıdır. Bu eser, modernist bir roman olarak yabancılaşma sorunsalını irdeler. Bununla birlikte Saatleri Ayarlama Enstitüsü, yabancılaşmayı işleyiş noktasında aynı kulvardaki türdeşlerinden farklı bir özellik taşır. ‘Absürd/ uyumsuzluk tiyatrosu’, 20.yüzyılın başlarında oluşan modernist sanat anlayışının tiyatroya yansımasıdır. Yabancılaşma, birey-toplum/ hayat uyumsuzluğu, absürd tiyatronun başlıca konularıdır. Beklenmedik durumlar, tuhaf olaylar, ürkünç figürler, zıtlıkların birlikteliğinden doğan gülünçlükler gibi ögeler, anılan konuların işlenişinde başatlık taşır ve bütün bunlar genelde grotesk bir yapıyı yaratır. Saatleri Ayarlama Enstitüsü, bütün bu ögeleri, yabancılaşma zemininde roman sanatına aktarmasıyla dikkati çekmektedir. Saatleri Ayarlama Enstitüsü, ürkünçlüğe, karşıtlığa, abartıya, absürde dayalı yapısıyla grotesk bir nitelik taşımaktadır. Dolayısıyla, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, yabancılaşmayı işleyiş tarzı bakımından ‘absürd tiyatro’nun izlerini taşır. Romanın ilk evresini oluşturan enstitü öncesindeki grotesk ögeler çoğunlukla ürkünç ve gizemli iken enstitü evresinde komik ve absürd bir hâle dönüşür. Tanpınar, bu özgün yapı içerisinde yabancılaşma içindeki bir kişinin macerasını anlatır. Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nün başkişisi Hayri İrdal, tam anlamıyla bir yenik kişidir. O, dışında kaldığı topluma ve hayata kendisi bağlamında sağlıklı; ancak dışarıdan yanlış görülen bir mantığın sorgulayıcı tutumuyla bakar. Bundan dolayı, yenilen, genellikle o olur. Saatleri Ayarlama Enstitüsü, bu yönleriyle Türk romanında özgün bir yere sahiptir. Bu makalede, Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nün modernist Türk romanındaki yeri vurgulanmaya çalışılmıştır.
Time Regulation Institute (Saatleri Ayarlama Enstitüsü) (1954/1961) is the last book that was published when Ahmet Hamdi Tanpınar was alive. This work as a modernist novel analyzes the matter of alienation. Moreover, analyzing of Time Regulation Institute is different from its congenerous works with which it is at the same track. ‘Absurd theatre is the reflection of the modernist art understanding, formed in the beginnings of 20th century, on the theatre. Alienation, the disharmony of i
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
