Balkan Türk Ağızlarının Tasnifleri Üzerine Bir Değerlendirme

Author:

Number of pages:
111-129
Language:
Year-Number:
2012-Volume 7 Issue 4-I

Balkan Türk ağızları, 14. yüzyılın ortalarından itibaren Balkanlara yerleşen Osmanlı Türklerinin Anadolu’dan götürerek iskân ettirdiği Türklerce, bu coğrafyada farklı tarihî, coğrafi, sosyal ve kültürel şartlar altında oluşturulan ağızlardır. Anadolu ağızları gibi Balkan Türk ağızları da, kendi içinde farklı Türk boylarına ait olma, farklı siyasi, sosyal, kültürel ve coğrafi şartları yaşama yanında, Balkan coğrafyasında başta Slavlar olmak üzere farklı dil ve kültürlerle etkileşim içinde bulunma vb. sebeplerle kendi içinde dallanmıştır. Dil araştırmaları içinde çağımızda önemli bir yer edinmiş olan ağız araştırmalarının nihai hedefi, belli bir dil coğrafyasında mevcut ağızların temel ölçütlere göre kendi aralarında hatta kendi içlerinde sınıflandırılması ve nihayet ağız atlaslarının oluşturulmasıdır. Batı ülkeleri ile bazı Türk devletleri bu konuda önemli mesafeler almışken, maalesef, aynı şeyi Türkiye Türkçesi ağızları için söyleyemiyoruz. Uzun bir sürecin ardından, Anadolu ağızlarının sınıflandırılması sorununu büyük oranda çözmüş olmakla birlikte, Balkan Türk ağızları için aynı şeyleri söyleyemiyoruz. I. Kunos’un derlemeleri, T. Kowalski’nin incelemeleri ile başlatılabilecek Balkan Türk ağızları araştırmalarında, başta J. Németh olmak üzere, D. Gacanov, G. Hazai, M. Mollava ve I. Dryga gibi araştırmacıların tasnif denemeleri de vardır. Ancak bu konuda son noktanın konulduğunu söyleyebilmek için henüz çok erkendir. Anadolu ağızlarına göre daha az incelenen Balkan Türk ağızlarının bu konuda alacağı daha çok mesafe vardır. Bu çalışmada, Balkan Türk ağızları üzerinde şimdiye kadar yapılmış sınıflandırma çalışmaları tanıtılarak, bu çalışmalarda esas alınan temel ölçütler ile sınıflandırmayı yapan araştırmacıların kullandıkları ortak ve farklı ölçütlerin neler olduğu değerlendirilecek, ana ağız grupları ile alt ağız grupları için kullanılabilecek daha başka ölçütlerin olup olamayacağı tartışılacaktır.

Keywords


Balkan Turkish dialects are the dialects established in various historical, geographical, social and cultural conditions by the Turks, who had been moved from Anatolian and settled in the Balkans from the mid 14th century. Balkan Turkish dialects, just like Anatolian dialects, have had number of branches due to the fact that they belonged to different Turkish tribes and lived within various political, social, cultural and geographical conditions on the one hand and interacted with different languages and cultures, mainly like Slavic ones, on the other. The ultimate objective of the researches on dialects, which have gained great significance nowadays, is to classify the existing dialects in a certain geography of language upon certain criteria within themselves and even within the sub-dialects and eventually to form the atlases of the dialects. While the Western countries and some Turkish states have taken great steps in this field, unfortunately it is hard to say the same for the dialects of Turkey Turkish yet. Although the classification problem of the dialects of Turkey Turkish has widely been solved after quite a long process, it is yet not possible to argue the same for Balkan Turkish dialects. The researches on Balkan Turkish dialects started with compilations of I. Kunos and the researches of T. Kowalski and there have been some classification attempts later by mainly J. Németh, D. Gacanov, G. Hazai, M. Mollava and I. Dryga. However it is too early to claim that the last word has been spoken out on this matter yet. There are still a lot to do with Balkan Turkish dialects which are less-researches compared to Anatolian dialects. In this paper the researches on Balkan Turkish dialects up the present day is going to be introduced, the basic criteria and the common and differing criteria used by the researchers who made the classification is going to be assessed and finally it is going to be discussed whether some other criteria can be used for the mainstream dialect groups and for the sub-dialect groups.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 789
Number of downloads 343

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.