Kazak Türkçesinin Söz Varlığındaki Rusça Alıntılar ve Ses Değişmeleri

Author:

Number of pages:
275-298
Language:
Year-Number:
2012-Volume 7 Issue 3

Türkistan lehçeleri konuşurları ve Ruslar, çok eski dönemlerden itibaren sosyal, siyasi ve kültürel etkileşimler sonucunda kelime alışverişinde bulunmuştur. XVI. ve XVII. yüzyıllarda yerleşilen mahallin etkisiyle olsa gerek iki halk arasındaki bu kelime alış veriş münasebetleri hızla artmaya başlamıştır. Bugün Rusçada bu kelime alış verişinin çokluğunu Rusçanın köken bilgisi sözlüğünü hazırlayan Maks Fasmer’in “Etimologiçeskiy Slovar Ruskogo Yazıka” adlı çalışmasından öğreniyoruz. Aynı şekilde Kazak dil biliminin önemli temsilcilerinden K. Ahanov “Til Biliminin Negizderi”, A. Hasenov “Til Bilimi” ve M. Balakayev “Kazak Til Biliminin Meseleleri” adlı çalışmalarında Rusça alıntı kelimeleri, kirme sözder (~alıntı kelimeler) başlığı altında, alıntılanan kelimelerin alınma sebeplerini ve Kazak Türkçesindeki durumlarını örneklerden hareketle vermişlerdir. Bu makalede, Kazak Türkçesinin söz varlığındaki Rusçadan alıntı yapılan kelimeler tespit edilmiş ve bu kelimelerdeki ses olayları üzerinde durulmuştur. Kazak Türkçesinin söz varlığındaki Rusçadan alıntı kelimeler, ya doğrudan ya da dolaylı yollardan konuşma diline ve yazı diline girmiştir. Konuşma dilindeki alıntı kelimelerin büyük bir çoğunluğu Ekim (~Kazan) devriminden önce Kazak Türkçesinin ses yapısına uydurulurken devrimden sonra yazı dilindeki alıntı kelimelerde Rus imlası özellikle korunmuştur. Ekim (~Kazan) ihtilâline kadar Kazak Türkçesine Rusçadan veya Rusça aracılığıyla başka dillerden geçen kelimelerde de Rusça biçimler korunmuştur. Eklerle genişletilmiş kelimeler alınacağı zaman da Rusça alıntı kelimenin kök veya gövdesi aynen alınmış ve Rusça eklerin yerine Kazak Türkçesi kendi eklerini yerleştirmiştir.

Keywords


Talkers of Turkistan accents and Russians had taken words from the other one and given words to the other one as a result of social, political and cultural connexion as from very old periods. XVI. and XVII. It must be due to the locality of words between the two peoples settled centuries shopping relations began to increase rapidly. XVI. and XVII. It must be due to the locality of settlement began to increase rapidly exchange of words between the two countries relations. We learn the considerable quantity of these relations from Maks Fasmer’s (Russian Etimology Dictinoray was prepared by him) work named “Etimologiçeskiy Slovar Ruskogo Yazıka”. Likewise, experts of Kazakh linguistics K. Ahanov by his work “Til Biliminin Negizderi”, A. Hasenov by his work “Til Bilimi” and M. by his work Balakayev “Kazak Til Biliminin Meseleleri” have submitted words taken from Russian under a title as kirme sözder, facts those explain why these words had been taken and the words’ conditions/positions in Kazakh Turkish by using examples. In this article, words in Kazakh Turkish lexicology borrowed from Russian are determined and phonetic events in these words are eloborated. Words in Kazakh Turkish lexicology borrowed from Russian are added spoken and written language directly or indirectly. While a substantially amount of borrowed words in spoken language are adapted to Kazak Turkish’s phonetic structure before Ekim (~Kazan) revolution, after the revolution in borrowed words which are in written language Russian spelling was conserved. Ekim (~ Kazan) until the revolution from Russian into Turkish Kazakh or by Russian the words from other languages especially in the Russian forms are preserved. When the words will be extended attachments Russian quote word root or body are taken from and ınstead of attachment Russian Kazakh Turkish placed their attachment.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 749
Number of downloads 376

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.