755 yılında Çin’de baş gösteren An Lu-shan isyanına, Yehhu (Yabgu) adlı oğlu komutasında bir ordu gönderen ve isyanın bastırılmasında aktif rol üstlenen Uygur kağanı M’o-yen-ch’o, T’ang ülkesinde önemli ölçüde nüfuz kazanmış, T’ang imparatoru da bu yardımın karşılığı olarak kendi öz kızını Uygur kağanı ile evlendirmişti. T’ang sarayının, bu evliliğin dışında Uygur Kağanlığını ne gibi ganimetlerle ödüllendirdiği hakkında pek fazla bilgi bulunmamakta, sadece Çin’in her iki başkentinin yağmalanmasına izin verildiği bilinmektedir. An Lu-shan isyanının bastırılması için gönderilen ordu ve ardından yaşanan gelişmeler büyük bir olasılıkla Şine Usu yazıtının batı yüzünün ilk bölümlerinde anlatılmaktaydı. Ancak ne yazık ki yazıtın bu bölümü çok fazla tahrip olduğu için cümleler kesik kesik okunabilmektedir. Baybalık kenti ile ilgili bilgiler de yine bu yüzün 5. satırında geçmekte olup, buradaki kısacık cümlede Selenge ırmağının kıyısında bulunan kentin Soğdlu ve Çinlilere yaptırıldığı bildirilmiştir. Bu yazıda T’ang-Uygur ilişkileri ile Şine Usu yazıtı paralelinde An Lu-shan isyanına yardımdan dolayı vaat edilen ganimetlerden olduğunu düşündüğümüz Baybalık kentinin yapılış amacı, adı ve bulunduğu yer ile ilgili bilgiler değerlendirilecektir.
In the revolt of An Lu-shan emerged in China in the year of 755, the Uighur Khan M’o-yen-ch’o, who sent an army under the control of his son Yehhu (Yabgu), and who played an active role in the suppression of the revolt, gained an immense ascendance; as a result, the emperor of T’ang, in exchange for his help, married his legitimate daughter to the Uighur Khan. Not much information is available about what kind of loot, except his marriage, was given to the Khanate of Uighur by the T’ang palace; however, it is known that permission was granted to plunder both capitals of China. The army sent to suppress the revolt of An Lu-shan, and also the aftermath occurrences were most probably narrated in the first parts of the west face of the inscription of Şine Usu. Nevertheless, since most part of the inscription fell into ruin, sentences can only be partly read. Information about the town of Baybalık is mentioned in the 5th line of this face, and in the short sentence here it is has been indicated that the town situated on the coast of the river Selenga was made to build by the Sogd and Chinese. In this article, the relationship between T’ang-Uighur, and in the light of the inscription of Şine Usu; the name, information about the place where it is situated as well as the purpose of the construction of the town of Baybalık, which -we think- was as a result of the loot promised in exchange for the help with An Lu-shan revolt, are to be analyzed.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
