Kaplanlı Köyünde Tespit Edilen Düz Dokumaların Kompozisyon ve Tasarım Özellikleri

Author:

Number of pages:
1085-1107
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue Ö1

Bir Sarı Keçili Yörük köyü olan Kaplanlı Köyü (eski ismiyle Eber)’nün dokuma geleneği, Türk kültüründe önemli bir yer tutan ve yüzyıllardır süregelen bir sanattır. Köydeki dokumalar, sadece günlük kullanım amaçlı değil, aynı zamanda ticari bir faaliyet olarak da değer görmüştür. Çalışmamızda, Kaplanlı Köyü'nde artık üretilmeyen ancak özenle saklanan düz dokumaların kayıt altına alınması ve detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmaktadır.

2020-2024 yılları arasında Kaplanlı Köyü'nde yerinde yapılan saha çalışmaları ile dokuma üretimi konusunda bilgisi olan aileler ziyaret edilerek 25 örnek incelenmiş ve bunlardan 9 tanesi teknik, motif, renk ve kompozisyon özellikleri açısından detaylı olarak değerlendirilmiştir. Geçmişte, düz dokumalar çeyiz, ölümlük-dirimlik, yer yaygısı, divan örtüsü, yatak ve hediyelik eşya gibi çeşitli amaçlarla üretilmiştir. Ancak, günümüzde el dokumacılığı ve halı üretimi azalmış, fabrika tipi dokumalar yaygınlaşmıştır. Buna rağmen, köydeki geleneksel dokuma kültürü, özellikle çeyiz ve süs amaçlı olarak hala devam etmektedir.

Köydeki düz dokumaların çoğunda cicim ve zili teknikleri kullanılmıştır. Yörede, seccade ve yer yaygılarında bu tekniklerin yoğun olarak tercih edildiği gözlemlenmiştir. Dokumaların ölçüleri ise değişkenlik göstermektedir; genellikle 106x172 cm ile 179x280 cm arasında değişen boyutlara sahiptir. Dokumalarda en çok kırmızı ve turuncu renkler kullanılmış olup, yeşil, mavi, sarı, bordo ve beyaz gibi renkler de sıklıkla tercih edilmiştir. Siyah ve kahverengi ise en az kullanılan renklerdir. Motif olarak ise kirazlı su, zincirli su, göz, tırnak ve koçboynuzu gibi motifler yaygındır.

Kaplanlı Köyü düz dokumalarında desen kompozisyonu genellikle yatay ve dikey bantlardan oluşmaktadır. Geometrik formlar, zemin üzerinde sonsuz kaydırma ilkesine göre düzenlenmiştir. Bordürler, dokumada bir bütünlük sağlamak amacıyla iç ve dış suyolu ile çevrelenmiştir.

Keywords


The weaving tradition of Kaplanlı Village (formerly known as Eber), a Sarı Keçili Yörük village, holds a significant place in Turkish culture and is an art that has been practiced for centuries. The weavings in the village were valued not only for daily use but also as a commercial activity. This study aims to document and examine in detail the flat weavings of Kaplanlı Village, which are no longer produced but have been carefully preserved.

Fieldwork conducted in Kaplanlı Village between 2020-2024 involved visiting families knowledgeable about weaving production, and 25 samples were examined, with 9 of them being evaluated in detail regarding their technical aspects, motifs, colors, and compositions. In the past, flat weavings were produced for various purposes, such as dowry, burial shrouds, floor coverings, divan covers, bedding, and gifts. However, today, hand weaving and carpet production have decreased, and factory-made weavings have become more common. Despite this, the traditional weaving culture in the village continues, especially for dowry and decorative purposes. Most of the flat weavings in the village use the cicim and zili techniques. These techniques are particularly preferred in prayer rugs and floor coverings in the region. The dimensions of the weavings vary, typically ranging from 106x172 cm to 179x280 cm. The most commonly used colors are red and orange, while green, blue, yellow, burgundy, and white are also frequently preferred. Black and brown are the least used colors. Common motifs include "kirazlı su" (cherry water), "zincirli su" (chained water), "göz" (eye), "tırnak" (nail), and "koçboynuzu" (ram's horn).

In Kaplanlı Village's flat weavings, the pattern composition generally consists of horizontal and vertical bands. Geometric forms are arranged according to the principle of infinite scrolling on the surface. Borders are surrounded by inner and outer waterways to ensure cohesion in the weaving.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 22
Number of downloads 38

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.