Şanlıurfa İli Viranşehir İlçesi Köy Yerleşmelerinin Toponomik Analizi

Author:

Number of pages:
33-61
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue Ö1

Sosyal bilimler alanında yer adlarının çok önemli bir yeri vardır. Çünkü toponomi araştırmaları geçmiş ile günümüz arasında önemli bir bağ kurar. Başka bir söyleyişle toponomi çalışmaları yaşanılan bölgenin kültürünü, coğrafi yapısını ve insanların yaşama biçimlerini anlamak için bize önemli ipuçları verir. Bu açıdan toponomi çalışmaları, çalışılan bölgenin geleceği hakkında da bir fikir sahibi olmamızı sağlar. İnceleme alanımız olan Viranşehir ilçesindeki köylerle ilgili yapılan toponomi çalışması ilçe coğrafi yapısını, tarihini ve bu bölgede yaşayan insanların yaşayış biçimlerini açıklama ve bu konuda bir bilgi kaynağı oluşturma amacı söz konusudur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan Viranşehir ilçesi Şanlıurfa ilinin 13 ilçesinden biridir. Kuzeyinde bölgedeki tek volkanik dağ olan Karacadağ bulunmaktadır. Viranşehir’in güneyinde ve güney batısında kalkerli araziler bulunmaktadır. Verimli ova topraklarının ve derelerin bulunması ilk çağlardan günümüze kadar medeniyetler birçok medeniyetin bu bölgede bulunmasını sağlamıştır. Buna ek olarak Viranşehir aynı zamanda medeniyetler arasına bir köprü vazifesi görmüştür. Bu çalışmada 12.11.2012 tarihinde kabul edilen 6360 sayılı kanun maddesinin On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun değişikliğinden önceki köy yerleşmeleri dikkate alınmıştır. Bu çalışma sonucu elde edilen bilgiler ışığında Viranşehir ilçesinde bulunan 132 köy yerleşmesinden, 88’i adını beşerî ve ekonomik, 41’i ise adını fiziki unsurdan almıştır. Viranşehir’de 3 yerleşme isminin anlamı ve kaynağı tespit edilmemiştir.

Sosyal bilimler alanında yer adlarının çok önemli bir yeri vardır. Çünkü toponomi araştırmaları geçmiş ile günümüz arasında önemli bir bağ kurar. Başka bir söyleyişle toponomi çalışmaları yaşanılan bölgenin kültürünü, coğrafi yapısını ve insanların yaşama biçimlerini anlamak için bize önemli ipuçları verir. Bu açıdan toponomi çalışmaları, çalışılan bölgenin geleceği hakkında da bir fikir sahibi olmamızı sağlar. İnceleme alanımız olan Viranşehir ilçesindeki köylerle ilgili yapılan toponomi çalışması ilçe coğrafi yapısını, tarihini ve bu bölgede yaşayan insanların yaşayış biçimlerini açıklama ve bu konuda bir bilgi kaynağı oluşturma amacı söz konusudur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan Viranşehir ilçesi Şanlıurfa ilinin 13 ilçesinden biridir. Kuzeyinde bölgedeki tek volkanik dağ olan Karacadağ bulunmaktadır. Viranşehir’in güneyinde ve güney batısında kalkerli araziler bulunmaktadır. Verimli ova topraklarının ve derelerin bulunması ilk çağlardan günümüze kadar medeniyetler birçok medeniyetin bu bölgede bulunmasını sağlamıştır. Buna ek olarak Viranşehir aynı zamanda medeniyetler arasına bir köprü vazifesi görmüştür. Bu çalışmada 12.11.2012 tarihinde kabul edilen 6360 sayılı kanun maddesinin On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun değişikliğinden önceki köy yerleşmeleri dikkate alınmıştır. Bu çalışma sonucu elde edilen bilgiler ışığında Viranşehir ilçesinde bulunan 132 köy yerleşmesinden, 88’i adını beşerî ve ekonomik, 41’i ise adını fiziki unsurdan almıştır. Viranşehir’de 3 yerleşme isminin anlamı ve kaynağı tespit edilmemiştir.

Sosyal bilimler alanında yer adlarının çok önemli bir yeri vardır. Çünkü toponomi araştırmaları geçmiş ile günümüz arasında önemli bir bağ kurar. Başka bir söyleyişle toponomi çalışmaları yaşanılan bölgenin kültürünü, coğrafi yapısını ve insanların yaşama biçimlerini anlamak için bize önemli ipuçları verir. Bu açıdan toponomi çalışmaları, çalışılan bölgenin geleceği hakkında da bir fikir sahibi olmamızı sağlar. İnceleme alanımız olan Viranşehir ilçesindeki köylerle ilgili yapılan toponomi çalışması ilçe coğrafi yapısını, tarihini ve bu bölgede yaşayan insanların yaşayış biçimlerini açıklama ve bu konuda bir bilgi kaynağı oluşturma amacı söz konusudur. Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan Viranşehir ilçesi Şanlıurfa ilinin 13 ilçesinden biridir. Kuzeyinde bölgedeki tek volkanik dağ olan Karacadağ bulunmaktadır. Viranşehir’in güneyinde ve güney batısında kalkerli araziler bulunmaktadır. Verimli ova topraklarının ve derelerin bulunması ilk çağlardan günümüze kadar medeniyetler birçok medeniyetin bu bölgede bulunmasını sağlamıştır. Buna ek olarak Viranşehir aynı zamanda medeniyetler arasına bir köprü vazifesi görmüştür. Bu çalışmada 12.11.2012 tarihinde kabul edilen 6360 sayılı kanun maddesinin On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun değişikliğinden önceki köy yerleşmeleri dikkate alınmıştır. Bu çalışma sonucu elde edilen bilgiler ışığında Viranşehir ilçesinde bulunan 132 köy yerleşmesinden, 88’i adını beşerî ve ekonomik, 41’i ise adını fiziki unsurdan almıştır. Viranşehir’de 3 yerleşme isminin anlamı ve kaynağı tespit edilmemiştir.

Keywords


Toponymy studies examine the naming processes of settlements, shedding light on a region’s historical, geographical, and cultural structure. This study analyzes the toponymy of village settlements in the Viranşehir district to identify the human, economic, and physical geographical factors influencing place names. The research focuses on village names prior to the enactment of Law No. 6360, which was passed on November 12, 2012, introducing significant administrative changes, including the establishment of metropolitan municipalities and new districts. By comparing old and new names, the study explores the impact of these changes on place names.A mixed-method approach, combining qualitative and quantitative techniques, was employed, incorporating field studies, literature reviews, and official data sources. The findings reveal that out of 132 village settlements, 88 were named based on human and economic factors, while 41 were influenced by physical geography. Human-based names are often linked to tribal names, personal names, agricultural and livestock activities, and professions, whereas physical geography-based names are associated with geology, hydrography, vegetation, and climatology.The study highlights the importance of preserving place names as part of the region’s cultural heritage and argues that these names should be recognized as historical assets. In conclusion, further field studies are recommended to enhance the understanding of the naming processes in the region.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 21
Number of downloads 46

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.