Karamemi’nin Türk Süsleme Sanatlarına Kazandırdığı Bahar Dalı ve Yarı Natüralist Çiçeklerin Değerlendirilmesi

Author:

Number of pages:
971-997
Language:
İngilizce
Year-Number:
2025-Volume 20 Issue Ö1

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde saray nakkaşanesinde yetişmiş üstün kabiliyeti ve eşsiz hayal gücü olan Karamemi, kitap sanatlarında uygulanan süslemelere pek çok yenilikler getirmiştir. Fakat bunlardan en büyük rönesansı bahçe çiçeklerini kendi zevk ve görüşüne göre yorumlayarak hem uyguladığı motifler hem de kompozisyonlar yoluyla süsleme sanatlarında yeni bir üslubun öncüsü olmuştur. XVI. yüzyılın ortalarına kadar kullanılan hatayi kökenli motifler ile yapılan klasik üsluptaki kompozisyonların arasına, saray has bahçelerinin vazgeçilmez çiçekleri olan gül, lale, sümbül, karanfil, süsen, menekşe, ayn-ı sefa, anemon, nergis, hatmi, selvi ve bahar dalı gibi motifleri ekleyerek yarı natüralist olarak tasvir etmiş ve şahsına münhasır bir ekol oluşturmuştur. Karamemi’nin ortaya koyduğu bu ekol, zamanla Osmanlı-Türk süsleme sanatlarının temelini oluşturmuştur. Sanatçının kullandığı yarı natüralist çiçeklerin yanı sıra O’nun üslubunun en önemli unsuru olan motiflerinden bir diğeri de kökeni belli olamayan meyve ağaçlarının çiçek açmış şeklini tasvir ederek, uyguladığı bahar dalı motifi, adeta imzası haline gelmiştir. Bu kapsam içerisinde çalışmanın amacı, Karamemi’nin Türk süsleme sanatlarına kazandırdığı yarı natüralist çiçekler ve bahar dalı motifinin gerek ikonografik gerekse kullanıldıkları kompozisyonlar açısından değerlendirmektir. Karamemi’nin bütün eserleri incelenerek, gerek koltuk süslemeleri gerekse sayfa kenarlarında yer alan halkarların en görkemli ve çeşitli kompozisyonlarının bulunduğu Muhibbi Divanı (İÜK T 5467) araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırma sonuçları, Karamemi’nin kendinden önce stilize motiflerle yapılan süslemelere tabiattaki lale, gül, karanfil, sümbül, menekşe, süsen, ayn-ı sefa, nergis, selvi ve bahar dalı motifini gerçek görünümlerinden fazla uzaklaşmadan ana hatlarıyla tasvir ederek ve diğer geleneksel motiflerle uyum içinde kullanarak envai çeşit nefis kompozisyonlar meydana getirdiğini göstermiştir. Yarı natüralist olarak tasarladığı bu çiçeklerin en karakteristik özelliklerini yansıtmayı da ihmal etmemiştir, bu durum tamamen sanatçının kendi gözlem ve becerisinin bir sonucudur. Karamemi’nin Türk süsleme sanatlarına kazandırdığı bu üslup, oldukça beğenildiği için döneminde bütün sanat dallarına uygulanacak kadar yaygınlaşmıştır. Sonraki yüzyıllarda kısmen devamlılığını sürdürse de, özellikle günümüzde geleneksel Türk sanatları ile ilgilenen sanatçılar tarafından serbest tasarım olarak yapılan kompozisyonlarda, stilize motiflerle birlikte yarı natüralist çiçekler kullanılarak özgün eserler ortaya çıkarılmaya başlanmıştır.   

Keywords


Karamemi, who grew up in the palace nakkaşhane during the reign of the Magnificent Sultan Suleiman, introduced numerous innovations to the ornamentations used in book arts, thanks to his exceptional talent and unique imagination. However, his most significant contribution was pioneering a new style in the art of ornamentation by interpreting garden flowers according to his own taste and vision, both through the motifs he applied and the compositions he created. Until the mid-16th century, classical compositions were primarily adorned with motifs of Khatai origin. Karamemi transformed this tradition by incorporating flowers such as roses, tulips, hyacinths, carnations, irises, violets, calendulas, anemones, narcissus, hollyhocks, cypresses, and blossoming branches, flowers that were integral to the private gardens of the palace. Depicting them in a semi-naturalistic manner, he established a distinctive artistic movement that laid the foundation for Ottoman-Turkish decorative arts. A defining feature of Karamemi’s style, in addition to his semi-naturalistic floral motifs, was the spring branch motif, a signature element in his work. This motif portrayed the flowering branches of unidentified fruit trees, adding a dynamic and expressive quality to his compositions. This study aims to analyze the semi-naturalistic floral motifs and the spring branch motif that Karamemi introduced to Turkish decorative arts, considering both their iconographic significance and their use in compositions. To achieve this, all of Karamemi’s works have been examined, with a particular focus on the Muhibbi Divan (IUK T 5467), which features some of the most magnificent and diverse compositions, including intricate armchair decorations and detailed halkar embellishments on the page margins. The research findings reveal that Karamemi masterfully depicted tulips, roses, carnations, hyacinths, violets, irises, calendulas, narcissus, cypresses, and spring branches, maintaining their essential characteristics while harmonizing them with traditional motifs. His semi-naturalistic floral designs, born entirely from his keen observation and artistic skill, remained true to their natural forms without excessive stylization. The style that Karamemi introduced became widely popular, extending its influence across all branches of Ottoman art. Although it persisted in a limited form in later centuries, today, artists interested in traditional Turkish arts continue to create original works by blending semi-naturalistic flowers with stylized motifs in free compositions.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 14
Number of downloads 22

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.