Makâm, Türk müziği denildiğinde akla gelen önemli hususiyetlerdendir. Türk müziğinde pek çok makâmın varlığı bilinse de bunlardan bazıları icrâlar içerisinde sıklıkla kullanılmış, bazıları da çok fazla icrâ edilmeyerek zaman içerisinde unutulmuştur. Bu çalışmada, bestelenmiş eser sayısının çok fazla olmadığı, günümüzde icrâlar içerisinde rastlanılmayan, Tebrîz makâmı ve bu makâmda bestelenmiş Yümnî Dede adlı bestekâra ait peşrev ve sazsemâîsi incelenmiştir. Yümnî Dede’ye ait Tebrîz makâmındaki peşrev ve sazsemâîsi formundaki iki eserin varlığı konusunda günümüz kaynaklarında bilgiler olsa da günümüz nota arşivleri içerisinde eserin varlığı tespit edilememiştir. Eserlerin notasına Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi, Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu’nda ulaşılmıştır. Araştırmada makâma ilişkin tarifler incelenmiş, Yümnî Dede hakkında günümüze ulaşan bilgiler bir araya getirilmiştir. Eserlerin Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu’nda yer alan notaları günümüzde kullanılan Arel-Ezgi-Uzdilek sistemine çevrilerek, içerik analizi yoluyla makâm, usûl uygulamaları ve form bakımından incelenmiştir. Tebrîz makâmındaki peşrev ve sazsemâîsinde makâmın seyri iki farklı biçimde kullanılsa da incelemeye konu olan Tebrîz makâmındaki peşrev ve sazsemâîsinin günümüze ulaşan Tebrîz makâmı tarifleriyle büyük ölçüde uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Bestekârı Yümnî Dede olarak kayıtlı Tebrîz makâmındaki peşrev ve sazsemâîsinin Muallim İsmâîl Bey Koleksiyonu’nda yer alan notası ve ilgili notanın Arel-Ezgi-Uzdilek notalama sistemine çevrilmiş hali çalışmanın ekinde günümüz araştırmacı ve icrâcıların hizmetine sunulmuştur.

Makam is one of the important features that come to mind when Turkish music is mentioned. Although it is known that there are many maqams in Turkish music, some of them were frequently used in performances, and some were not performed much and were forgotten over time. In this study, the Tebrîz maqam, which is not found among the performances today and the number of composed works is not very large, and the peşrev and sazsemâî of the composer named Yümnî Dede, composed in this maqam, were examined. Although there is information in today's sources about the existence of two works in the form of peşrev and sazsemâîsi in the Tebriz maqam by Yümnî Dede, the existence of the work has not been detected in today's note archives. The notes of the works were found in the Presidential State Archives Directorate, Ottoman Archives, Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection. In the research, the recipes related to the maqam were examined and the extant information about Yümnî Dede was brought together. The notes of the works in the Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection were converted into the Arel-Ezgi-Uzdilek system used today and examined in terms of maqam, usûl practices and form through content analysis. Although the course of the mode in the peşrev and sazsemâî in the Tebriz maqam is used in two different ways, it has been determined that the peşrev and sazsemâî in the Tebriz maqam subject to examination are largely compatible with the Tabriz maqam descriptions that have survived to the present day. The notes of the peşrev and sazsemâî in the Tebriz maqam, whose composer is registered as Yümnî Dede, in the Muallim İsmâîl Bey Collection, and the translation of the relevant note into the Arel-Ezgi-Uzdilek notation system are presented to the service of today's researchers and performers in the appendix of the study.