Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki tütünün sosyo-kültürel ve ekonomik etkilerini, Jason Hughes ve Norbert Elias’ın teorik perspektiflerini uygulayarak incelemektedir. Tütünün Osmanlı toplumuna girişini ve yaygın kullanımını analiz eden araştırma, bu süreçlerin Osmanlı toplumunun ekonomik yapıları ve sosyal pratikleri üzerindeki etkilerini araştırmaktadır. Tarihsel-süreçsel bir analiz yöntemi kullanılarak, çalışma, seyahatnameler, ticaret kayıtları ve edebi eserler gibi geniş bir yelpazede tarihsel belgeleri inceleyerek tütünün Osmanlı toplumundaki yerini sorgulamaya çalışmaktadır. Bulgular, tütünün yalnızca bir ticari meta olmadığını, sosyal kimlikleri şekillendiren ve sınıfsal ayrımları pekiştiren dönüştürücü bir güç olduğunu ortaya koymaktadır. Tütün, Osmanlı sosyal yapısında bir sosyal kimlik göstergesi haline gelmiş, toplumsal normlara hem bir isyan hem de birlik sembolü olmuştur. 1570’lerden 20. yüzyılın başlarına kadar olan süreçte yaşanan ekonomik ve siyasi gelişmeler vurgulanarak, tütün yetiştiriciliği ve ticaretinin tarımsal uygulamaları nasıl dönüştürdüğü, Reji Şirketi aracılığıyla merkeziyetçi kontrolün nasıl sağlandığı ve Osmanlı ekonomisinin küresel pazara nasıl entegre edildiği gösterilmektedir. Kültürel açıdan, tütünün özellikle kahvehanelerde yaygın kabulü, toplumsal etkileşimlerde önemli bir rol oynamıştır. Sigara içme pratikleri, sosyal ayrımları yansıtan ve pekiştiren göstergeler haline gelmiştir. Jason Hughes ve Norbert Elias’ın teorilerinin uygulanması, tütün tüketiminin daha geniş toplumsal dinamiklerle nasıl iç içe geçtiğine dair bir bakış açısı sunarak, Osmanlı İmparatorluğu’nda tütün üretim ve tüketiminin tarihsel evrimine dair bir analiz sunmaktadır.

This study examines tobacco’s socio-cultural and economic impact on the Ottoman Empire, applying the theoretical perspectives of Jason Hughes and Norbert Elias to offer a deeper understanding of this historical context. By analysing the introduction and widespread use of tobacco, the research investigates its influence on Ottoman society’s economic structures and social practices. Through a historical-processual analysis, the study draws on a wide range of historical documents, including travel books, trade records, and literary works, to trace the evolution of tobacco’s role. The findings reveal that tobacco was more than just a commodity; it was a transformative force that shaped social identities and reinforced class distinctions. Tobacco became an indicator of identity within the Ottoman social structure, symbolising unity and rebellion against societal norms. Key developments from the 1570s to the early 20th century are highlighted, demonstrating how tobacco cultivation and trade revolutionised agricultural practices, centralised control through the Régie Company, and integrated the Ottoman economy into the global market. Culturally, the widespread adoption of tobacco, particularly in coffeehouses, facilitated the creation of communal spaces and played a crucial role in public social interactions. Smoking practices became markers of social distinction, reflecting and reinforcing class structures. Applying Hughes and Elias’ theories provides a nuanced analysis of the historical evolution of tobacco production and consumption in the Ottoman Empire, offering insights into how tobacco consumption was intertwined with broader social dynamics.