Payas ilçesi bulunduğu coğrafi konum itibariyle tarihsel süreçte ulaşım imkânlarının sağlamış olduğu avantajlar sayesinde kendisinden hep bahsettirmiştir. Ülkemizin en güney ili olan Hatay’ın 2012 yılında kurulan 3 yeni ilçesinden birisidir. Amanos Dağları’nın batısı ile Akdeniz arasında farklı morgografik birimlerin yer aldığı ilçe idari sahası şehirsel ve kırsal alan olmak üzere toplam 12 yerleşme birimine sahiptir. Payas ilçe merkezi kıyıdan dağ eteğine doğru hafif bir meyille yükselen alanı da içerisine alarak 9 mahalleye bölünmüştür. Kırsal kesim ise dağlık alanın yamaçları boyunca kurulmuş köy ve köy altı yerleşim birimlerinin yayılışıyla kendini göstermektedir. Payas yerleşmesi tarihte önemli bir merkez görevi üstlenmiştir. Anadolu ile Mezopotamya arasındaki güzergâh üzerinde bulunması kervanların konaklama yerlerinden birisi olarak önem kazanmasını sağlamıştır. Günümüze kadar geçirmiş olduğu idari değişim yerleşmenin fonksiyonel anlamda etki sahasını da etkilemiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında 989 kişiden oluşan Payas küçük bir köy yerleşmesidir. 1942 yılında yanındaki köy ile birleşerek belde belediyesi olmuştur. Asıl nüfus artışı ve fonksiyonel değişim 1970 yılında yaşanmaya başlamıştır. Ağır sanayi Payas yerleşmesini olduğu kadar körfezin çevresindeki tüm yerleşmeleri sanayi sektörü açısından değişime uğratmıştır. 1970-1975 yılları arasında Payas’ın nüfusu %325 oranında artarak 25.500 kişiye çıkmıştır. Bu nüfus değeri sadece Payas yerleşmesinde yaşanan değişimdir. Bunun yanı sıra kırsal alanlarda ve çevre ilçelerde de büyük oranda nüfus artışları yaşanmıştır. Sanayiye bağlı gerçekleşen bölgelerarası göçler fonksiyonel arazi kullanımını etkilemiştir. Bir taraftan sanayi alanlarıyla işgal edilen kıyı düzlükleri bir taraftan da artan nüfusun konut ihtiyaçlarını karşılamak için değerlendirilmeye başlamıştır. Bu hızlı değişim sanayi ve konut alanlarının yoğun yayılışına sebep olmuştur. Çalışmada Payas ilçesinin ağır sanayinin etkisiyle oluşan hızlı nüfus göçü ve beraberinde meydana getirdiği arazi kullanım özellikleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla saha çalışmaları, doküman inceleme ve istatistiki veriler kullanılarak çalışmaya yön verilmiştir.

Payas district has always made itself mentioned thanks to the advantages provided by transportation facilities in the historical process due to its geographical location. It is one of the 3 new districts of Hatay, the southernmost province of our country, established in 2012. The administrative area of the district, where different morphographic units are located between the west of the Amanos Mountains and the Mediterranean Sea, has a total of 12 settlement units, including urban and rural areas. Payas district center is divided into 9 neighborhoods, including the area rising with a slight slope from the coast to the foothills. The rural area is characterized by the spread of villages and sub-village settlements established along the slopes of the mountainous area. Payas settlement has served as an important center in history. Its location on the route between Anatolia and Mesopotamia made it important as one of the accommodation places for caravans. The administrative change it has undergone until today has also affected the functional sphere of influence of the settlement. Payas, which had 989 inhabitants in the first years of the Republic, is a small village settlement. In 1942, it merged with the neighboring village and became a municipality. The main population increase and functional change started in 1970. Heavy industry transformed the settlement of Payas as well as all the settlements around the gulf in terms of the industrial sector. Between 1970 and 1975, the population of Payas increased by 325% to 25.500 people. This population value is only the change in Payas settlement. In addition, rural areas and neighboring districts also experienced large population increases. Interregional migration due to industry has affected functional land use. On the one hand, the coastal plains occupied by industrial areas started to be utilized to meet the housing needs of the increasing population. This rapid change has caused the intensive spread of industrial and residential areas. In this study, it was tried to reveal the rapid population migration of Payas district due to the heavy industry and the land use characteristics it brought along with it. For this purpose, the study was directed by using field studies, document analysis and statistical data.