XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda görülen siyasi, iktisadi, toplumsal ve kültürel değişimin niceliği ve niteliği epey belirgin ve somuttur. Bu alanlardan olan kültürel değişim gündelik hayattan, okuma kültürüne, kültürel üretimin değişen doğasından Osmanlı dışındaki dünyayı anlama çabasına kadar geniş bir yelpazeyi oluşturur. Bu değişimin aktörleriniden olan yüksek Osmanlı bürokrasisinin kültürel alan dışında yukarıda sıralanan alanlardaki değişime etkisi üzerine bir hayli çalışma mevcuttur. Ancak bu kesiminin kültürel ilgi ve üretiminin boyutları konusunda çalışmaların yeterli olduğu henüz söylenemez. Makalemizin konusu Osmanlı İlmiye sınıfının en yüksek makamı olan Şeyhülislamlığa kadar yükselmiş Hüseyin Hüsnü Efendi’nin kütüphanesinden yola çıkarak kültürel sermayesini, okuma alışkanlık ve yatkınlıklarını ortaya koyma çabasını içermektedir. Kütüphane, yüksek ilmiye mensubu bir kişiden beklenileceği üzere kendi alanına başka bir deyişe İslami ilimlere ilişkin klasik eserler ağırlıklıdır. Hüseyin Hüsnü Efendi’nin kütüphanesinde İslami alanlara ait olmayan ve İslami gelenekte âdâb/edeb denilen bir anlamda dünyevi bilginin şekillendirdiği tarih, siyaset, edebiyat, lügat, coğrafya, felsefe, tıp, astronomi alanlarına ait çok sayıda kitap da mevcuttur. Bu anlamda Hüseyin Hüsnü Efendi’nin listelenmiş kitapları bize onun kültürel sermayesinin ve yatkınlığının temelini İslam’ın klasik metinlerinin oluşturduğu söylenebilir. Edeb türüne giren kitaplara bakıldığı zaman başta Avrupa olmak üzere İslam coğrafyası dışındaki yerlerde üretilmiş eserlere ilişkin belirgin bir ilgi ve merak yokluğundan bahsedilebilir. Dahası ilgi ve merak eksikliği, özellikle XIX yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı kültürünü etkileyen Avrupa menşeili roman, siyasetname, hukuk, tarih, felsefe gibi yazın türlerine, Osmanlı dışındaki dünyanın siyasi, coğrafi, kültürel durumuna dair eserler için de geçerlidir. Dahası son dönem Osmanlı edebiyat alanının önde gelen yazarları olan Şinasi, Recaizâde Mahmud Ekrem, Halid Ziya, Samipaşazâde Sezai gibi kişilerin de eserleri kütüphanede mevcut değildir.

The quantity and quality of the political, economic, social and cultural changes in the Ottoman Empire in the nineteenth century are quite evident and concrete. Cultural change in the Ottoman Empire constitutes a wide range from daily life to reading culture, from the changing nature of cultural production to the endeavour to understand the world outside the Ottoman Empire. There are many studies on the impact of the high Ottoman bureaucracy, one of the actors of this change, on the change in the fields listed above, except for the cultural field. But, it cannot be said that studies on the dimensions of the cultural interest and production of this segment of the bureaucracy are not yet sufficient. The subject of this article is an attempt to reveal the cultural capital, reading habits and predispositions of Hüseyin Hüsnü Efendi, who rose to the highest position of the Ottoman Ilmiye class, the position of Sheikhulislam, based on his library. As a member of the high scholarship, the library dominates with classical works related to his field, in other words, Islamic sciences. In addition to Islamic sciences, Hüseyin Hüsnü Efendi's library includes a vast collection of books on history, politics, literature, vocabulary, geography, philosophy, medicine, and astronomy, all of which contribute to the worldly knowledge known as âdâb/edeb in Islamic tradition. In this sense, Hüseyin Hüsnü Efendi's listed books suggest that the classical texts of Islam formed the basis of his cultural capital and predisposition. When we look at the books in the genre of Edeb, we can see a distinct lack of interest and curiosity in the works produced outside the Islamic geography, especially in Europe. Moreover, this lack of interest and curiosity is valid not only for the European literary genres such as novels, political novels, law, history and philosophy that have influenced Ottoman culture since the late nineteenth century, but also for the works on the political, geographical and cultural situation of the world outside the Ottoman Empire. Moreover, the works of prominent writers of the late Ottoman literature such as Şinasi, Recaizâde Mahmud Ekrem, Halid Ziya, Samipaşazâde Sezai are not available in the library.