Gelibolu bulunduğu coğrafi konum itibariyle Avrupa ve Anadolu arasındaki ticarette kritik roller üstlenmiş bir şehirdir. Rumeli’yi Anadolu’ya bağlayan fiziki bir yapıda olması ve Akdeniz’den İstanbul’a ulaşan hattın üzerinde bulunması birçok geminin Gelibolu’da durmasına ve ticari faaliyetler gerçekleştirmesine olanak tanımıştır. Gelibolu, ticari anlamdaki değerini XVIII. yüzyılda da korumuştur. Her ne kadar söz konusu döneme ait gümrük kayıtları az olsa da malların çeşitliliği, mal üzerinden tahsil edilen verginin niceliği, farklı dini ve etnik aidiyetteki tacirlerin varlığı söz konusu çalışmanın hazırlanmasına zemin hazırlamıştır. Gelibolu Gümrüğü’nde malların vergilendirilmesinde tacirlerin dini ve etnik aidiyetleri esas alınmıştır; genel olarak Müslüman tacirlerin ödedikleri vergiler daha düşük tutulmuştur. Bununla birlikte gümrüğe gelen tacirler çoğunlukla Müslüman ve zımmilerden oluşmaktadır. Vergilendirilen emtia grupları içerisinde; tekstil, gıda ve deri ürünleri yoğunluktadır. Bahsi geçen ürünler dışında baharat-ecza, kimyevi maddeler, madeni ve hırdavat ürünleri de diğer vergi grubu dâhilinde olan mal kompozisyonlarıdır. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nde 1795-1796 yıllarında Gelibolu Gümrüğü’ne ait 3 ayrı defterde 5 aylık gelir ve gider kaydı tespit edilmiştir. İncelenen süreç boyunca belirtilen mal kompozisyonları, Gelibolu gümrük defterleri temel alınarak kendi içerisinde ayrı ayrı ele alınacak ve dönemin ticaret hayatına ilişkin çeşitli analizler yapılacaktır. Bu çalışma; temelde Gelibolu’nun ticari hayatını ve ekonomik durumunu gümrük ile irtibatlandırmayı ve nihayetinde Osmanlı gümrük yapısının bir örneğini sunmayı amaçlamaktadır.

Gallipoli is a city that played critical roles in the trade between Europe and Anatolia due to its geographical location. Its physical structure connecting Rumelia to Anatolia and its location on the line from the Mediterranean to Istanbul allowed many ships to stop in Gallipoli and carry out commercial activities. Gallipoli gained its commercial value in the 18th century. preserved in the century. Although customs records for the period in question are few, the diversity of goods, the amount of taxes collected on goods, and the existence of merchants of different religious and ethnic affiliations paved the way for the preparation of the study in question. In the taxation of goods at Gallipoli Customs, the religious and ethnic affiliations of merchants were taken as basis; In general, the taxes paid by Muslim merchants were kept lower. However, the traders coming to the customs are mostly Muslims and dhimmis. Among the taxed commodity groups; textile, food and leather products are concentrated. Apart from the mentioned products, spices-pharmaceuticals, chemicals, mineral and hardware products are also goods compositions that are included in the other tax group. At the Presidential State Archives Directorate Ottoman Archives 5 months of income and expense records were identified in 3 separate books belonging to the Gallipoli Customs in 1795-1796. The commodity compositions specified throughout the examined process will be discussed separately, based on the Gallipoli customs books, and various analyzes will be made regarding the commercial life of the period. This work; It basically aims to connect the commercial life and economic situation of Gallipoli with the customs and ultimately to present an example of the Ottoman customs structure.