Taberistân ve Cibâl Bölgesinde Hüküm Süren Ziyârîler’in Kuruluş Süreci

Author:

Number of pages:
371-380
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue 1

İsmini kurucusu Merdâvîc’in babası Ziyâr b. Verdânşâh’dan almış olan Ziyârîler, X. ve XI. yüzyıllar arasında Cibâl ve Taberistân bölgesinde hüküm sürmüştür. Ziyârîler’in hüküm sürmüş olduğu Cibâl ve Taberistân bölgesi ise Ziyârîler’in kuruluşundan önce uzun yıllar Taberistân Zeydîleri ile onlara karşı savaşan Bâvendîler,  Sâmânîler ve Abbâsîler’in hâkimiyet mücadelelerine sahne olmuştur. Ziyârî Hanedanı’nın kurucusu Merdâvîc b. Ziyâr ise tarih sahnesine çıktığı ilk dönemlerde bu mücadelede Sâmânî ordusunda görev almaktaydı. Daha sonra ise Sâmânîler’in hizmetinde bulunan Deylemli komutan Esfâr b. Şîreveyh’in hizmetine girerek onun ordu kumandanı olmuştur. Merdâvîc b. Ziyâr, Esfâr b. Şîreveyh’in hizmetine girdikten sonra özellikle Taberistân bölgesinde Zeydîler’e karşı elde ettiği başarılar sonucunda adından söz ettirmeyi başarmıştır. Ancak Merdâvîc b. Ziyâr elde ettiği başarıların da etkisiyle hizmetinde bulunduğu Esfâr b. Şîreveyh’e karşı isyan ederek Hicri 316 (928-929) yılında onu öldürmüştür. Merdâvîc b. Ziyâr, Esfâr b. Şîreveyh’i öldürdükten sonra onun hâkimiyetinde bulunan Cibâl bölgesinin önemli şehirleri olan Rey, Hemedân ve İsfahân şehirlerini ele geçirmiştir. Merdâvîc b. Ziyâr daha sonraları ise Esfâr b. Şîreveyh’e karşı işbirliği yaptığı Mâkân b. Kâkî’ye de saldırmış ve Esfâr b. Şîreveyh’in öldürülmesinden sonra Mâkân b. Kâkî’nin hâkimiyetine girmiş olan Taberistân bölgesini ve bölgenin önemli şehri olan Cürcân şehrini ele geçirerek Mâkân b. Kâkî’yi bölgeden uzaklaştırmıştır. Böylece Merdâvîc b. Ziyâr bu başarılarının ardından başta Cibâl bölgesindeki şehirler olmak üzere Cürcân ve Taberistân’ı hâkimiyeti altına alarak kaynaklarda Ziyârîler olarak adlandırın hanedanlığı kurmuştur.

Keywords


The Ziyârîds, named after their founder Merdâvic’s father Ziyâr b. Verdânşâh, ruled in the regions of Jibâl and Taberistân between the Xth and XIth centuries. The regions of Jibâl and Taberistân, where the Ziyârîds ruled, were the scene of the struggle for dominance between the Zaydîs of Taberistân and the Bâvendîds, Sâmânîds and Abbâsîds who fought against them for many years before the establishment of the Ziyârîds. Merdâvic b. Ziyâr, the founder of the Ziyârî dynasty, was a member of the Sâmânîdd army in this struggle. Later, he entered the service of the Deylemite commander Esfâr b. Şîreveyh, who was in the service of the Sâmânîds, and became his army commander. After entering the service of Esfâr b. Şîreveyh, Merdâvîc b. Ziyâr made a name for himself with his successes against the Zaydîs, especially in the region of Taberistân. However, Merdâvîc b. Ziyâr rebelled against Esfâr b. Şîreveyh and killed him in AH 316  (928-929) due to his successes. After killing Esfâr b. Şîreveyh, Merdâvîc b. Ziyâr captured the cities of Rey, Hemedân and Isfahân, which were important cities of the Jibâl region under his rule. Later, Merdâvic b. Ziyâr also attacked Mâkân b. Kâkî, with whom he had collaborated against Esfâr b. Şîreveyh.  Merdâvic b. Ziyâr captured the region of Tabaristân and the important city of Cürcân, which had fallen under the rule of Mâkân b. Kâkî after the murder of Esfâr b. Şîreveyh, and expelled Mâkân b. Kâkî from the region. Thus, after these successes, Merdâvic b. Ziyâr established the dynasty called Ziyârîds in the sources by taking Cürcân and Tabaristân, especially the cities in the Jibâl region, under his rule.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 171
Number of downloads 248

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.