Zamanı anlamak için insanoğlu antik dönemden beri güneşten yararlanmış̧ ve günesin yeryüzüne düşmesi ile birlikte günün hangi diliminde olduğunu, yani saati, zamanı anlayabilmiştir. Anadolu toprakları, Geç Helenistik döneme ait iki küçük güneş saati en erken örneklerden birine sahip bir coğrafya olarak önemlidir. Erken örneklere sahip bölge olarak Anadolu'daki gelişimi yüzyıllar boyu devam edecek ve kullanım şekli değişik olan saatler farklı mecralarda görünür olacaktır. Müslüman topluluklar için zaman öncelikli olarak namaz saati ile ilişkilendirilmiştir. Ancak tüm dünyada olduğu gibi değişim Osmanlı İmparatorluğu için de 19. yüzyılda başlayacaktır ve sekülerleşen gündelik yaşam içinde zamanı anlama süreci değişecektir. Osmanlı modernleşmesinin unsurlarından biri olarak alafranga saat kullanımı modern yaşamın olmazsa olmazı olarak metinlerde anlatılmıştır. Çeşitli edebi ve tarihi metinlerde ayrıca seyahatnamelerde ayrıntılı olarak söz edilen saatler Osmanlı resim sanatında da betimlenen konular arasına girmiştir. Osmanlı duvar resimleri değişimi, yenilikleri, bütün modernlik göstergelerini konu seçerek belgeleyici olma özelliğini ortaya koymuştur. Kimi zaman buharlı gemiler kimi zaman dönemin simge yapıları, kimi zaman dünya tarihinde yerini bulan volkanik patlamalar kimi zaman da dini sembollerle dönemden haber veren betimlemeler olarak dikkati çekmiştir. Alafranga saat kullanımı da tüm dünyada olduğu gibi Osmanlı topraklarında yerini bulunca dini ya da sivil mimari bezemeleri içinde saat betimlemeleri görülmektedir. Duvar resimleri tüm Anadolu coğrafyasında dini yapı kompleksleri içinde, özellikle şadırvan kubbelerinde ya da ağırlıklı olarak evlerde resimlerin yanında bağımsız olarak betimlenmiştir. Osmanlı Dönemi duvar resimlerinin öncelikli olarak belgeleyici olma özelliğini gerçeğe uygun tasvirlerde görülmektedir. Osmanlı resminin temel özelliklerinin dışında yeni olan da nakkaşların dikkatini çekerek eşzamanlı olarak kompozisyonlarda tercih edilmeye başlamıştır. Tüm yeniliklerin resimlerdeki yansımaları gibi Avrupa tarzı masa saatleri dönemin tanıklıklarına uygun bir şekilde zenginlik göstergesi olarak betimlenmişlerdir. Ayrıca özellikle II. Abdülhamid döneminde inşa edilen saat kuleleri, yapısal özellikleri dikkate alınarak çevreleriyle birlikte resmedilmiştir. Bu bağlamda zamanın, saatin namaz saatini göstermekten çıkarak günü ve yeni yaşam biçimini de işaret etmesi dikkate değerdir. Geleneğin devam etmesinin yanında modern eşyaların ve yeni yaşam biçiminin göstergesi olana saatler duvar resimlerinde sayıca çok fazla olmasa da yer bulduğu ölçüde değerli ve farklıdır. Duvar resimleri Osmanlı modernleşmesinin göstergelerinden biri olarak hem dini hem sivil mimaride görülen örnekler, yüzyılın tanıklarının aktarımlarına uygun bir biçimde resimlerde yer almışlardır. Süslü, sarkaçlı, anıtsal saatler geçekçi bir üslupla, tarihin görsel belgelemesini yaparlar. Bir yanda Osmanlı günlük yaşamında zaman kavramı namazla ilişkilendirilse de artık modern yaşantıyı ben-imseyen Osmanlı İmparatorluğu’nun gündelik hayatındaki değişen alışkanlıkların görselleştirilmesidir duvar resimleri. Bu bağlamda görsel tarih belgeleri olarak duvar resimleri de olarak Sanat Tarihi, kültür tarihi içinde yerini almış olacaktır.
In order to understand time, mankind has benefited from the sun since ancient times, and with the sun falling to the earth, he was able to understand what part of the day it was, that is, the clock and the time. Anatolian lands are important as a geography with one of the earliest examples of two small sundials from the Late Hellenistic period. As a region with early examples, its development in Anatolia will continue for centuries and clocks with different usage patterns will be visible in different media. For Muslim communities, time is primarily associated with prayer time. However, as in the rest of the world, the change will begin for the Ottoman Empire in the 19th century and the process of understanding time will change in the secularized daily life. As one of the elements of Ottoman modernization, the use of European watches is described in the texts as an indispensable part of modern life. Clocks, which are mentioned in detail in various literary and historical texts as well as travel books, were among the subjects described in Ottoman painting art. Ottoman mural paintings showed the feature of being a documentary by choosing the change, innovations, all the modernity indicators as the subject. Sometimes the steamships, sometimes the symbols of the period, sometimes the volcanic eruptions that found their place in world history, and sometimes the depictions that herald the period with religious symbols. When the use of European clocks found their place in the Ottoman lands, as in the whole world, clock depictions are seen in religious or civil architectural decorations. Mural paintings are depicted independently in religious building complexes, especially in fountain domes or mainly in houses, next to the paintings in the whole Anatolian geography. The fact that the Ottoman Period wall paintings are primarily documentary is seen in realistic depictions. Apart from the basic features of Ottoman painting, the new one attracted the attention of the muralists and started to be preferred in compositions simultaneously. Like the reflections of all innovations in the paintings, European-style desk clocks are depicted as an indicator of wealth in accordance with the testimonies of the period. Also, especially clock towers built during the reign of Abdülhamid II were depicted with their surroundings considering their structural features. In this context, it is noteworthy that time does not show the prayer time of the clock, but also points to the day and the new way of life. In addition to the continuation of the tradition, the clocks, which are the indicators of modern goods and the new way of life, are valuable and different to the extent that they take place in the wall paintings, although not in large numbers. Mural paintings as one of the indicators of Ottoman modernization, examples seen in both religious and civil architecture were included in the paintings in accordance with the statements of the witnesses of the century. Ornate, pendulum, monumental clocks make visual documentation of history in a realistic style. On the one hand, although the concept of time is associated with prayer in Ottoman daily life, mural paintings are the visualization of the changing habits in the daily life of the Ottoman Empire, which has now adopted the modern life. In this context, art history as mural paintings as visual history documents will take its place in cultural history.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.