Bir Sanatçı, İki Minber: Manisa Ulu Cami (1376) ve Bursa Ulu Cami (1399) Minberleri Üzerinden Düşünceler

Author:

Number of pages:
155-175
Language:
Türkçe
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 7

Farklı etkenlerin biçimlendirdiği siyasal ve sosyal ortamda ortaya çıkan beyliklerden konumuzu oluşturan ikisi, Osmanoğulları (1299-1923) ile Saruhanoğulları’dır (1300-1410). Kuruldukları ilk andan itibaren zaman zaman ittifaklar kuran bu beyliklerin birbirleri ile sürekli bir rekabet halinde oldukları bilinir. Bu rekabet dünyası imar faaliyetlerinin yanı sıra sultanların sanatçı seçimlerini de etkilemiştir. Hatta banilerin sanatçı tercihleri güç gösterisi ve kendini ifade etme aracı olarak da kabul edilmiştir. Bu nedenle, güçleri ve başta bulundukları dönemlerin güç dengeleri farklı olsa da, I. Bayezid’in minberini, İshak Çelebi’nin minberinden 23 yıl sonra, aynı sanatçıya yaptırmış olması anlamlıdır. Bu Antep kökenli sanatçının ismi “amel-i el Hac Muhammed bin Abd-ul Aziz ibn-ül-Daki el- Ayintabi” dir. İshak Çelebi (1359?-1388) ve I. Bayezid’in (1389-1402) baniliğindeki camilere ait olan bu iki minber kalite, anıtsallık ve işçilik açısından karşılaştırıldığında dönemin daha güçlü kimliğinin sorgulanmasına olanak sağlar. Bilindiği üzere minberler, üzerlerinde hutbe okunması nedeniyle camilerin en siyasi tarafını simgeler. Eğer bu camiler, Bursa Ulu Cami ve Manisa Ulu Cami örneklerinde olduğu gibi başkentin merkezinde konumlandırılan birer sultan camisi ise minberin siyasi yönü “imgeye” dönüşür. Bu nedenle minberlerin anıtsallığı ve sanatsal inceliği çok önemlidir. Anıtsallık ve sanatsal inceliğe ek olarak, bu minberlerde “imgeye” gönderme yapan bir diğer önemli veri ise bani kitabeleridir. Sözü edilen camilerin minberleri dışında diğer mimari unsurları da (plan şeması, malzeme-teknik özellikleri, cephe tasarımları ve anıtsallıkları gibi) dönemin güçlü siyasi kişiliğini belgeleyecek özellikler yansıtır. Bu nedenle amacımız, gücün mimariye yansıma şeklini bu iki minber aracılığıyla irdeleyerek, sözü edilen iki beylik kapsamında dönemin tarihsel ve siyasi yapısını okumaya çalışmaktır.

Keywords


Two of the principalities that emerged in different political and social environments are the Ottomans (1299-1923) and Sarukhanids (1300-1410). Although these two principalities sometimes form alliances, they are in constant competition with each other. This mode of rivalry has affected the artist choices of the sultans as well as the construction activities. Moreover, the artist preferences of the patrons were accepted as a display of power and a means of self-expression. For this reason, it is significant that Bayezid I had the minbar built by the same artist 23 years after İshak Çelebi's, even though their power and balance of power were different. The name of this Antep origin artist is “amel-i el Hac Muhammed bin Abd-ul Aziz ibn-ül-Daki el- Ayintabi”. When we compare the quality, monumentality and craftsmanship of these two minbars which are present in the mosques which were built under the patronage of İshak Çelebi (1359?-1388)  and Bayezid I (1389-1402) it is possible to question the power of the aforementioned rulers of the era. As it is known, minbars symbolize the most political side of mosques because of the khutba being read on them. If this building is a sultan's mosque located in the center of the capital, as in the case of Bursa Ulu and Manisa Ulu Mosques, the political aspect of the minbar turns into an "image". For this reason, the monumentality and fine workmanship of the minbars are very important. In addition to monumentality and fine workmanship, another important data on these minbars that refers to the "image" are patrons inscriptions. In addition to the minbars, the architectural elements of the mosques (such as the plan scheme, material-technical features, facade designs and monumentality) reflect the features that will document the strong political personality of the period. For this reason, our aim is to try to read the historical and political structure of the period by examining the reflection of power on architecture through these two minbars.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 487
Number of downloads 586

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.