Çalgı yapımcılığı geçmişte ustadan çırağa geçecek biçimde, geleneksel yöntemin uygun gördüğü şekilde aktarılan bilgilerle devam eden bir meslek dalıydı. Günümüzde ise söz konusu meslek, piyasa koşullarında sürdürülen geleneksel yöntemle birlikte, üniversitelerimizde açılan çalgı yapım bölümleri aracılığıyla akademik bir kimlik de kazanmış ve yurt dışında da olduğu gibi giderek daha fazla ilgi gören, bilimsel ve sanatsal bir uygulama ve araştırma alanı halini almış durumdadır. Ne var ki Türk müziği tarihi hakkında birçok yazılı belge bulunmasına karşılık, halen icrada kullanılan çalgıların yapımcılarını, çalışma biçimleri ya da üretilen çalgıların özelliklerini konu alan oldukça az sayıda yazılı kaynak bulunmaktadır. Genel bir değerlendirmeyle konuyla ilgili bilgiye çoğu zaman, günümüze kadar sağlam şekilde kalabilen az sayıdaki çalgının içine, yapımcılarınca düşülen kayıtlar ve notlar aracılığıyla ulaşılmaktadır. Bununla birlikte söz konusu bilginin oluşumuna katkı sağlayan ikinci bir kaynak da eski müzik insanlarının anılarından elde edilen bazı bilgi kırıntılarıdır. Ülkemizde bulunan çalgı müzeleri ve nitelikli envanter oluşturma çalışmalarının azlığına da bağlı olarak tarihi öneme sahip çok sayıda çalgının zamanla kötü koşullara yenik düşerek ortadan kaybolduğu bilinmektedir. Kötü koşulları aşarak günümüze kadar sağlam şekilde kalabilmiş az sayıda çalgı için ise, morfolojik açıdan ciddi bir incelemenin, ‘yöntem’ sorununun aşılamamış olması sebebiyle, halen yapılamamış olduğu görülmektedir. Bu makale, yukarıda kısaca özetlenen sorunu da dikkate alarak, organoloji ve uygulamalı organoloji alanında bilimsel temellere dayanan sanatsal çalışmalar yapmak isteyen uygulayıcıları, makale aracılığı ile ele alınan konuya ilgi duyacak araştırmacıların yararını ve bir morfolojik inceleme yöntemi önerisi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Tarihi öneme sahip bir klasik kemençe üzerinde bilgisayarlı tomografik tarama teknolojisinin kullanımı yoluyla ulaşılacak kesit görüntüler ile birlikte söz konusu inceleme, gerek yukarıda sözü edilen hususlar gerekse ülkemiz çalgı müzeciliği ve envanter oluşturma çalışmaları açısından katkı sağlayıcı olacaktır. Çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal ve Beşerî Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulu tarafından, 07.07.2021 tarihinde alınan, 10 sayılı karar doğrultusunda, etik açıdan uygun bulunmuştur.
In the past, instrument making was a profession that continued with knowledge transferred from master to apprentice as the traditional method deems appropriate. Today, the profession in question has gained an academic identity through the instrument making departments opened in our universities, along with the traditional method carried out in market conditions and has become a scientific and artistic practice and research area that attracts more and more attention abroad, as well. However, although there are many written documents about the history of Turkish music, there are very few written sources about the producers of the instruments used in performance, their working styles or the characteristics of the instruments produced. With a general evaluation, information on the subject is mostly obtained through the recordings and notes made by the producers of the few instruments that have survived until today. However, a second source that contributes to the formation of the aforementioned information is some scraps of information obtained from the memories of old musicians. It is known that due to the scarcity of instrument museums and quality inventory studies in our country, many historically important instruments succumbed to bad conditions and disappeared over time. It is seen that a serious morphological examination has not yet been made for the few instruments that have survived the bad conditions due to the fact that the 'method' problem has not been overcome. Taking into account the problem briefly summarized above, this study aims to present a proposal for a morphological examination method to the benefit of practitioners who want to make artistic works based on scientific foundations in the field of organology and applied organology. Together with the cross-sectional images to be obtained through the use of computerized tomographic scanning technology on a historically important classical kemençe, the aforementioned examination will contribute both to the above-mentioned issues and the instrument museum and inventory studies in our country. The study was found ethically appropriate by the Social and Human Sciences Research and Publication Ethics Committee of Dokuz Eylül University in line with the decision no.10 taken on 07.07.2021.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.