Covid-19 pandemi süreci dünya ülkelerini psikolojik, sosyolojik, ekonomik hatta siyasi yönlerden negatif olarak etkilemiştir. Bu etki; sağlık, turizm, finans, üretim, gıda vb. birçok sektörde gerçekleşmiştir. Bu etkinin temelinde yatan teori ise kaos teoremi ve bunun temel varsayımlarından olan kelebek etkisidir. İlk Covid-19 vakası Çin’in Vuhan şehrinde görüldüğünde, dünyanın diğer ülkeleri bu hastalığın yerel olduğunu düşünerek ilk başlarda yeterince önlem almamıştır. Dolayısıyla, mevcut durumda tahmin edilemeyen sonuçlarla karşılaşılmış ve finansal piyasalar büyük bir sarsılma ve panik yaşamıştır. Aslında kelebek etkisi teorisinde de ifade edildiği üzere “Afrika’da bir kelebeğin kanadını çırpması Amerika’da fırtınaya sebep olabilir”. Dolayısıyla önemsiz gibi görünen küçük şeyler aslında sistemin yapı taşıdır ve gelecekte sistemde büyük olumsuzluklara yol açabilir. Bu teori finansal piyasalar için de son derece geçerlidir. Çünkü, finansal piyasaları etkileyen faktör o kadar fazladır ki; birini önemsiz diye yok saymak, finansal piyasaların tamamını etkileyebilecek düzeyde olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Covid-19 sürecinin finansal piyasalar üzerindeki etkisi Çin ekonomisiyle sınırlı kalacağı düşünülmüş; ancak kelebek etkisinde dünyanın herhangi bir yerindeki olumsuzluk tüm dünyayı etkilemektedir. Covid-19 küresel salgınıyla mücadele edebilmek için dünya ülkelerinin birbiriyle iletişim halinde olarak her konuda yardımlaşması ve tek başlarına hareket etmemesi gereklidir. Hiçbir ülkenin bu salgını kendi başına çözeceği tahmin edilmemektedir. Öncelikle sağlık sektörüne önem verilip bu salgının kırılması için aşı, tedavi vb. çözümler üretilmeye çalışılmaktadır. Ardından ise salgının ekonomik etkisinden minimum zararla kurtulabilmek için finansal destek paketleri başlığı adı altında; vergi indirimleri, düşük faizli krediler, kredi ödeme ertelemesi, işletmeler için hibeler ve destekler, bankacılık sektörü için destekler ve piyasadaki nakit sıkıntısını aşmak için piyasa likiditesinin arttırılması gibi önlemler alınmaktadır. Yapılan bu çalışmanın literatürdeki ampirik çalışmalardan farkı; küresel salgının doğurduğu belirsizlik ortamının hangi teoriyle açıklanacağı ve bu teorinin dünya finans piyasalarına nasıl etki yapacağını tespit etmektir.
The Covid-19 pandemic process negatively affected the countries of the world in psychological, sociological, economic and even political aspects. That negative effect has happened several sectors such as health, tourism, finance, manufacture and food. The underlying theory of this effect is the chaos theory and one of its basic assumptions, i.e. the butterfly effect. When the first case of Covid-19 was diagnosed in Wuhan of China, the other countries didn’t take care the problem believing this disease was a local one at first. Therefore, unexpected outcomes has taken place and financial markets have collapsed. In fact, “when a butterfly in Africa flutters its wings, it can cause a hurricane in America”, as expressed in the butterfly effect theory. Therefore, small things that seem to be insignificant are the building blocks of a system and may cause great drawbacks in the system in the future. Also this theory applies extremely for financial market. There are so many variables or factors affecting financial markets and underestimating any of them may cause negative effects on all of financial markets. The butterfly effect of the Covid-19 process on financial markets was believed to be limited with the Chinese economy; however, negativity in any part of the world in the butterfly effect affects the whole world. The countries of the world need to avoid acting alone and be in communication with and help each other in order to be able fight the Covid-19 global pandemic. No country alone is expected to solve this pandemic on its own. First of all, the health sector is given importance and solutions such as vaccines, treatments, etc. are tried to be produced in order to break this epidemic. Then, in order to get rid of the economic impact of the epidemic with minimum damage, measures are taken under the topic of financial support packages including tax reductions, low-interest loans, loan payment rescheduling, grants and supports for businesses, supports for the banking sector and liquidity increase to overcome cash problem in the market. The difference of this study from empirical studies in the literature is that it has been carried out to express with which theory the uncertainty environment caused by the global epidemic will be explained and how this theory will affect the world financial markets.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.