Yas yaşamın ayrılmaz bir parçası olan kayıplarla ortaya çıkan bir süreçtir. Bu kayıplar bazen sevilen birinin ölümü olabileceği gibi bazen iş, sosyal statü, sağlık gibi alanlarda kendini gösterebilir. Bütün dünya ile birlikte Türkiye’yi de etkisi alan COVID-19 salgını nedeniyle de, farklı kayıplar ve bu kayıpların bir sonucu olarak farklı yas türleri bireyler tarafından deneyimlenmektedir. Salgın nedeniyle ortaya çıkabilecek kayıplar sağlıklı bireyler açısından iş kaybı, sosyal ilişki veya sosyal destek kaybı, alışılmış gündelik yani normalin kaybı gibi alanlarda ve konularda kendini gösterebilmektedir. COVID-19 nedeniyle hasta olanlar açısından ise; kaygı, korku ve bütün bunlarla birlikte karantina nedeniyle tedavi sürecinde sevdiklerini görememe, sosyal destekten mahrumiyet, yalnız hissetme gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir. Hastalık sürecini ağır hastalarla birlikte yoğun bakımda geçirmek ise yine bireyler açısından oldukça zor bir süreç olarak değerlendirilebilir. Bu hastalığa maruz kalıp iyileşenlerin de bundan sonraki yaşam kalitelerinin ne düzeyde olacağı, işlerine geri dönüp dönemeyecekleri ve ikincil kayıplar (iş kaybı gibi) nedeniyle ortaya çıkabilecek yas belirtileri de henüz net değildir. Sevdiklerini salgın nedeniyle vedalaşamadan kaybedenlerde de yasa ilişkin duyguların bastırılması veya ertelenmesi söz konusu olabilecektir. Bu araştırmada ilk olarak salgın döneminde sağlıklı bireylerde, hasta olup iyileşenlerde ve de salgın nedeniyle yakınlarını kaybedenlerde ortaya çıkabilecek yas türleri hayata yansımaları bağlamında ele alınmıştır. Yas ve din ilişkisi ise; salgın döneminde gerçekleştirilen ve gerçekleştirilemeyen bir takım dini ritüeller ve cenaze uygulamaları açısından ortaya konularak bunların etki edebileceği alanlar üzerinde tartışılmıştır. Salgın döneminde uygulanamayan yaygın cenaze ritüellerinin ve mahrum kalınan sosyal desteğin bireylerin yasa uyum süreçlerine olumsuz etki edebileceği sonucuna ulaşılmış, bu olumsuz etkiyi en aza indirebilmek adına bir takım önerilere araştırmada yer verilmiştir.

Grief is an integral part of life that occurs with losses. These losses can sometimes be the death of a loved one, and sometimes work, social status or health. Due to the pandemic of COVID-19, which has also affected our country with the whole world, different losses and different types of mourning are experienced by individuals as a result of these losses. The losses that may arise due to the epidemic in terms of healthy individuals; it can manifest itself in areas and issues such as loss of job, loss of social contact or social support, the loss of the usual daily life. In terms of those who are sick; due to anxiety, fear and quarantine, situations such as not being able to see loved ones during the treatment process, being deprived of social support, and feeling lonely may occur. Being in intensive care with serious patients during the disease process can be considered as a very difficult process for individuals. The future quality of life of those who have been exposed to this disease and recovered, whether they will be able to return to their jobs and the signs of grief that may arise due to secondary losses (such as job loss) are not yet clear. Delayed and suppressed mourning may arise in those who lose their loved ones without saying goodbye due to the epidemic. In this study, firstly, the types of mourning that may arise in healthy individuals, patients who get sick and lose their relatives due to the epidemic during the epidemic period are discussed in the context of their reflections on life. The relationship between grief and religion; A number of religious rituals and funeral practices that could not be carried out during the epidemic have been presented and discussed on the areas where they may have an impact. It was concluded that widespread funeral rituals and social support that could not be implemented during the epidemic period could affect individuals' age adjustment processes. In order to minimize these negative effects, some suggestions are included in the research.