Hastalık; organizmada birtakım değişikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın bozulması durumudur. Tarihsel süreçte tarım öncesi avcılık ve toplayıcıkla uğraşan toplumlarda insanlar hayatlarını genellikle çevreyle ilgili sebeplerle ve av kazaları sonucu kaybetmiştir. Tarım toplumlarında ise hava, su, yiyecek ve vektörlerle (bit, sinek, kene, pire gibi asalak böcekler) bulaşan enfeksiyon hastalıkları yaygınlaşmış ve salgınlar (epidemi ve pandemi) çok sayıda insanın ölümüne yol açmıştır. Bu tür salgınlar ancak hastalığın aşısının bulunmasıyla kontrol altına alınabilmiştir. Bu hastalıklardan bir tanesi de verem, diğer adıyla tüberkülozdur. Verem kelimesi Arapça kökenli bir tıp terimi olup sözlüklerde vücutta herhangi bir organa, özellikle akciğerlere yerleşen Koch basilinin yol açtığı bulaşıcı, ateşli hastalık, tüberküloz şeklinde tanımlanmaktadır. Romalılar bu hastalığa, hırıltılı nefes alıp verme ve öksürükle balgam atma anlamındaki phytisis adını koymuşlardır. Türkçede ise verem için en çok kullanılan kelime ince hastalıktır. Bu çalışmada Hüseyin Kâmî (takma adıyla Kâşif Dehrî)’nin Emrâz-ı Müzmine ve Sâriyeden Verem: İbtidâsı, Edvârı, Sûret-i Tevakkî ve Tedâvîsi adlı eseri ele alınarak incelenmiştir. Eser, Hicrî 1331/Milâdî 1915 yılında İstanbul’da basılmış olup 42 sayfadır. Eser şu alt başlıklardan meydana gelmiştir: Verem Nedir?; Veremin Esbâb-ı İntişârı (Veremin yayılma sebepleri); Veremin İbtidâsı (Veremin başlangıcı); Veremin Eşkâl-i İbtidâiyyesi (Veremin başlangıcında görülen çeşitli rahatsızlıklar); Vereme İstîdâd (Vereme yatkınlık); Veremin Sûret-i Tedâvîsi (Veremin tedavi şekli); Müteverrimlerin Sûret-i Tagaddîsi (Verem olan kişilerin beslenmesi).

The term “Illness” describes the modifications in an organism that results in it’s health deterioration. In the course of history, in societies engaging with hunting and collecting, people had generally lost their lives due to environmental reasons and hunting accidents. In agricultural societies, infectious diseases transmitted by air, water, food as well as vector-borne diseases (parasitic insects such as lice, flies, ticks, fleas) resulting in epidemics or pandemics have caused death of many people. Such outbreaks could only be taken under control with disease-specific discovered vaccines. Tuberculosis also known as Phthisis is among these diseases that caused the deaths of thousands of people in the previous centuries both in the world and Anatolia and was finally taken under control with vaccine. The word verem (tuberculosis) is a medical term of Arabic origin and is defined in the dictionaries as “infectious, febrile illness caused by Koch bacillus, tuberculosis” which is located in any organ throughout the body, especially the lungs. The Romans named this disease phytisis, meaning wheezing and spitting out sputum with coughing. In Turkish, the most common expression for tuberculosis is ince hastalık (delicate disease). In this study; Hüseyin Kâmî’s book Emrâz-ı Müzmine and Sâriyeden Verem: İbtidâsı, Edvârı, Sûret-i Tevakkî and Tedâvîsi was examined. He wrote it using the pseudonym Kâşif Dehrî. The book was published by Sancakcıyan in Istanbul in Hijri 1331 / Gregorian 1915 and has 42 pages. The work consists of the following sub-titles: What is Tuberculosis? Causes of tuberculosis spread; The onset of tuberculosis; Various symptoms at the beginning of the tuberculosis; Susceptibility to tuberculosis; Treatment methods of tuberculosis; Nutrition of tuberculosis patients.