Dil ve edebiyat çalışmalarında ortak bir noktada yer alan üslup bilimi (stylistics); oluşturulan edebî metinlerin dil kullanımlarını ve metni oluşturan zihinsel yapıyı ortaya koymada kullanılan bir bilim dalı olarak gelişmiştir. Kutadgu Bilig "Mutluluk Veren Bilgi", isminden de anlaşılacağı üzere hayatın her alanında ve şubesinde, her iki dünyada kutlu olmanın yollarını göstermek için dönemin ölçünlü dili olan Hâkâniye (Karahanlı) Türkçesiyle yazılmış bir eserdir. Mesnevi olarak kaleme alınan eser, sadece bir siyasetname değil toplumun ve bireyin hayatındaki tüm noktalarla ilgili önemli bilgiler veren, sosyal yaşamın her aşamasına ışık tutan ve çeşitli konularda nasihatlerde bulunan bir kılavuz niteliği taşır. Eserle ilgili gramer ve morfoloji çalışmaları temelinde aşama kaydedilerek belli bir noktaya gelinmişken, eserin yazıldığı dönem olan Karahanlı Türkçesi devri ve sanatçılarıyla ilgili üslup çalışmalarının pek az olduğu görülür. Kutadgu Bilig'in içerik özellikleri göz önünde bulundurulduğunda bir nasihatname hüviyetinde yazıldığı söylenebilir. Toplumsal değerler, aile yaşamı (eş ve çocuklarla ilişkiler), yeme-içme adabı, konuşma tarzları, çeşitlik mekânlardaki kuralların uygulanması ve sağlık gibi birçok farklı başlık Kutadgu Bilig'in konusunu teşkil etmektedir. Bu konuların anlatıldığı bölümlerde kendine has bir üslubun ve tarzın, eserin her sayfasına yansıdığını söylemek yanlış olmaz. Ana hatlarıyla üslubu oluşturan biçimsel ve anlamsal boyutlar, eserin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğine işaret etmektedir. Bu yazıda -sA bolmaz öbeği ele alınarak bu yapının metnin anlam örgüsü içerisindeki yeri, semantik göstergeleri, kullanım alanları ve üslubun oluşumuna katkısı üzerinde durulmuştur. Ele alınan on yedi örnekte -sA bolmaz öbeğinin anlamı üç noktada etkilediği tespit edilmiştir. Anlam çerçevesinin kesinlik, genel-geçerlik ve öznel düşünceler etrafında şekillendiği görülmüştür. Bu yapının aynı zamanda yeterlilik fiili gibi kullanıldığı tespit edilmiştir. Karahanlı Türkçesini takip eden dönemlerde tesadüf edilen örnekler de sıralanarak değerlendirilmiştir.
Stylistics, which has a common place in linguistics and literature studies; developed as a branch of science used to reveal the language usage of the literary texts and the mental structure that constitutes the text. Kutadgu Bilig, as the name suggests, is a work written in Karahanid Turkish which is the standard language of the period in order to show the ways of being happy in every field and branch of both worlds. The work, written as a mesnevi, is not only a politician, it is a guide that gives important information about all points in the life of the society and the individual, sheds light on every stage of the social life and gives advice on various subjects. Grammar and morphology on the basis of the work on the stage of recording a certain point has been reached, while the work was written in the period of Karahanid Turkish and artists are seen to be very little on the stylistic studies. Considering the content characteristics of Kutadgu Bilig, it is seen that it was written as an advice book. Many different topics such as social values, family life (relationships with spouses and children), eating and drinking manners, speaking styles, the application of rules in various places and health constitute the subject of Kutadgu Bilig. It would not be wrong to say that a unique style and style is reflected on every page of the work in the sections where these subjects are explained. The formal and semantic dimensions that make up the style outlined indicate that the work should be evaluated as a whole. In this article, the phrase -sA bolmaz is discussed and its place in semantic structure, semantic indicators, usage areas and contribution to the formation of style are emphasized. In the seventeen samples discussed, it was found that -sA bolmaz group affects the meaning at three points. It was seen that the meaning frame was shaped around certainty, general validity and subjective thoughts.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.