Dil; milletin can damarı, yaşam kaynağı ve değerler yumağıdır. Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Büyük Önder, bu gerçeğin bilincinde olarak yaşamının her döneminde iletişimin vazgeçilmez aracı olan dil konusuyla ilgilenmiş; Türkçenin yazı, yazım, söz dizimi; köken, yapı ve anlam bilgisi gibi dilbilimsel niteliğinin tespiti, tahlili ve tanıtılarak geliştirilmesi için ne gerekiyorsa yapmış ya da yaptırmaya çalışmıştır. Bir dil bilgini gibi Türkçenin hemen her yönüyle yakından ilgilenen Atatürk; yazı, ses, kelime ve cümle yapıları, etimoloji ve diğer alanlarda çalışan dilcilere rehber olmuş bir liderdir. Atatürk’ün meclisteki konuşmaları; hem onun Türkçeyi kullanma becerisini tespit etmek, hem de Türkiye Türkçesi’nin tarihi gelişimini incelemek için orijinal kaynak niteliğindedir. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi tarafından yayımlanan “Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III “ adlı eserin birinci cildindeki toplam 92 adet konu tarafımızdan incelenmiş ve metinlerde geçen 7.477 cümlenin Atatürk tarafından kurulduğu tespit edilmiştir. Bu yazıda, söz konusu kitapta yer alan ilk 57 konuya ait toplam 2.901 adet cümledeki ögelerin kullanım şekli ve oranları üzerinde durulmuştur. En çok ve en az kullanılan cümle kalıpları belirtilmiştir. İlk 17 konuya ait toplam 504 adet cümlenin tahlil sonuçları değerlendirilmiştir. Ayrıca ilk 12 konuya ait 418 adet cümlede de ögelerin derin yapısı ele alınmış, ögeleri oluşturan unsurların genel dağılımı ve cümlede kullanım oranları tespit edilmiştir.

Language is the lifeblood of a nation, the source of life and a ball of values. Being aware of this fact, the Great Leader, the founder of the Republic of Turkey had concerned himself with the topic of language, which is an indispensable tool of communication throughout every period of his life, and he had done or tried to provide whatever necessary for identification, analysis, promotion and development of the linguistic characteristics of Turkish language such as inscription, writing, spelling, syntax, origin, structure and meaning. Just like a linguist, Atatürk was interested in almost every aspect of Turkish language; he was a leader who had been a guide for the linguists working on writing, sound, vocabulary and sentence structures, etymology and in other fields. Atatürk's speeches in the parliament serve as original sources both to identify his skills in using Turkish language and to examine the historical development of the Turkish language used in Turkey. We examined a total of 92 topics from the first volume of Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III (Atatürk's Discourse and Speeches I-III) published by the Atatürk Research Center within Atatürk Supreme Council for Culture, Language and History, and we identified that 7,477 sentences in these texts had been formed by Atatürk. In this paper, we dwelt upon the style and the ratio of use of the parts of speech in a total of 2,901 sentences within the first 57 topics in the aforementioned book. The most and the least used sentence patterns were indicated. Analysis results of a total of 504 sentences in the first 17 topics were evaluated. In addition, the deep structure of the parts of speeches used in the 418 sentences from the first 12 topics were examined, and the ratio of the general distribution of the parts of speeches and their usage in the sentences were determined.