Anayasamızda 2010 yılında yapılan değişiklikle Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulmuştur. Dünyada ombudsmanlık olarak tanınan kurum, ilk olarak İsveç Kralı XII. Charles tarafından kurulmuştur. İsveç Kralının ombudsmanlığı kurduğu sırada Osmanlı ülkesinde olması sebebiyle, kurumun kökeninin Osmanlı kurumları olduğu kabul edilmektedir. Konuya ilişkin araştırmalarda, çok sayıda Osmanlı kurumundan bahsedilmiştir. Ancak kralın Osmanlının hangi kurumundan yararlanarak ombudsmanlığı oluşturduğu tespit edilmiş değildir. Osmanlı kurumlarını ombudsmanlık kurumu ile karşılaştıran yeterli çalışma bulunmamaktadır. Çalışmada, ombudsmanlık kurumunun kaynağı olarak gösterilen Osmanlı kurumları, ombudsmanlık kurumu ile karşılaştırılmıştır. Bu şekilde hangi kurumların ombudsmanlığa kaynaklık etmiş olabileceği, hangi kurumların ilgisiz bulunduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Kaynaklarda Divan-ı Mezalim, Divan-ı Hümayun, Divan-ı İşraf, mehayif müfettişleri, veziriazam, kazasker, kadı’l-kudat, müfti, şeyhülislam, kadı, muhtesib, fütüvvet ve Ahilik gibi kurumların ombudsmanlık ile ilişkili olduğu ileri sürülmüştür. Bahsi geçen Osmanlı kurumlarının tümü, denetim faaliyetleri yapmıştır. Çalışmamızda ombudsmanın devlet teşkilatındaki statüsü, görev ve yetkileri, nitelikleri, işlevleri, harekete geçme ve araştırma usulü, işlemleri ve kararlarının bağlayıcılığı gibi özellikler ele alınmıştır. Divan-ı Mezalim, Divan-ı İşraf ve kadı’l-kudat kurumları, Osmanlı devlet teşkilatında yoktur. Kazasker ve kadı yargılama görevleri yapmışlardır. Ahilik, ombudsmanlığın kurulduğu dönemde zayıflamış bir sivil kuruluştur. Bu kurumların ombudsmanlığın kökeni olma ihtimali yoktur. Divan-ı Hümayun, mehayif müfettişi ve veziriazam, ombudsmanlığa benzer ve farklı özelliklere sahip olmuştur. Bu sebeple ombudsmanlığın bazı özelliklerinin bu kurumlardan alınmış olma ihtimali yüksektir. Müftiler ise ombudsmana diğer Osmanlı kurumlarından daha çok benzemektedir. Müftilik ile ombudsmanlığı karşılaştıran daha derin çalışmalara ihtiyaç vardır.

Turkish Ombudsman Institution has been established in 2010 by a constitutional amendment. The institution is known as ombudsman in the World. The Ombudsman’s Office was founded by the Swedish King Charles XII in 1713. Because the king of Sweden was in the Ottoman country at the time of the establishment of the ombudsman, it was accepted that the institution has Ottoman roots. Studies on the subject mentioned a number of Ottoman institutions. It is not clear that which Ottoman institution inspired the King. There are not enough studies comparing the Ottoman institutions with the ombudsman institution. In the study, the Ottoman institutions, which are shown as the source of the ombudsman institution, were compared with the ombudsman institution. In this way, it has been tried to determine which institutions may have been the source of ombudsman and which institutions are irrelevant. It has been claimed that Ottoman institutions such as Mazalim Court, Imperial Council, Divan-i Ishraf, injustice inspectors, grand vizier, kazasker, qadi al-kudat, mufti, sheik al-islam, qadi, muhtesib, futuwwah and Ahi Organization have been related to ombudsman. All of the aforementioned Ottoman institutions carried out audit activities. In this study, the status, duties and powers, qualifications, functions, starting of research and research methods, operations and the binding of the decisions of the ombudsman are discussed. Mazalim Court, Divan-i Ishraf and qadi al-kudat are institutions that have taken part in the Islamic State Organization. Different institutions took their places in the Ottoman organization. Kazasker and qadi are members of judiciary. Ahi Organization weakened during the ombudsman’s establishment. For these reasons these institutions cannot have the origin of ombudsman. Imperial Council, injustice inspector and grand vizier had similar and different characteristics with ombudsman. Some characteristics of ombudsman may be taken from these institutions. The mufti are more similar to the ombudsman than other Ottoman institutions. Deeper studies are needed comparing mufti and ombudsman.