Etnisite ve Milliyetçilik tartışmaları modern dönem siyaset düşüncesini şekillendiren en önemli konulardandır. Modern devlet formunun ulus-devlet temelli olması etnisite ve milliyetçilik meselelerini önemli kılan unsurların başında gelmektedir. Etnisite ve Milliyetçilik konularının tekil, yerel özelliklerine karşın, Marksizm enternasyonal bir ideolojik temele dayanır. Ortaya çıkışı ve temel kurucu iddialarıyla Marksizm, enternasyonal bir ideolojidir. Enternasyonal bir hareket olarak Marksizm’in milliyetçilik ve etnik tartışmaları observe etmesi her zaman problemli olmuştur. Aslında bu salt Marksizm’e özgü bir problem değildir; İslâm ve İslâmcılık gibi ümmet eksenli ideolojiler için de yerel unsurları kendi bünyesine katmak birçok zaman krizlere sebep olabilmektedir. Marx ve Engels de ilk dönem çalışmalarında milliyetçilik ve etnik meselelere ilişkin birtakım görüşler ortaya atmışlardır. Ancak her iki düşünürün de bu konudaki metinleri tutarlı bir bütünlük arz etmez. Bunun yerine, spesifik olaylar özelinde ifade edilen ve değişen şartlara göre revize edilen birtakım tespitler vardır. Her iki düşünürün etnik meseleler ve milliyetçilik konularında pre-modern bir dönemin izlerini taşıdıklarını söylemek mümkündür. Durkheim gibi diğer önemli sosyologlar gibi etnisite ve milliyetçilik tartışmaları Marx ve Engels tarafından kendi başına bir mesele olarak ele alınmamıştır. Bunun yerine, bazı somut olaylara ilişkin geliştirilen tezler ve saptamalar vardır. Bu yüzden de Marx ve Engels sık sık görüşlerini revize etmek zorunda kalmışlardır. Buna rağmen bu meseleler hakkında tutarlı ve etraflı bir tartışmalar bütünü ortaya çıkmamıştır. Bu çalışmanın birinci kısmında, etnisite ve milliyetçilik kavramlarının farklı disiplinler tarafından ele alınışı da göz önünde tutularak bir analizi yapılmıştır. Sonraki aşamada Marx ve Engels’in teorik boyutta bu meselelere yaklaşımları incelenmiştir. Daha sonra, her iki düşünürün kendi tespitlerinin belirginleştiği örnekler olan Polonya, İrlanda, Çin, Meksika ve Cezayir gibi örnekler üzerinden bazı değerlendirmeler ve tespitler yapılmıştır. Sonuç olarak da Marx ve Engels’in etnisite ve milliyetçilik tartışmalarında ardıllarına bütünlüklü bir miras bırakmadığı ve bunun da Lenin-Luxemburg tartışmasında görülebileceği üzere, bazı temel ve teorik ayrışmalara sebep olduğu ifade edilmiştir.

The discussions of ethnicity and nationalism are the most important issues that have shaped contemporary political thought. The fact that modern state form is based on nation-state is one of the factors that make the issues of ethnicity and nationalism important. On the other hand, Marxism rest on an international ideological basis, despite the unique, local characteristics of ethnicity and nationalism. Marxism is an international ideology with its emergence and basic founding claims. Marxism as an international movement has always confront some problems to observe nationalism and ethnic debates. In fact, this is not a problem specific to Marxism alone; For Islamic ideologies such as Islamism, incorporating local elements into their own bodies can cause many crises. In his early works, Marx and Engels expressed some views on nationalism and ethnic issues. However, the writings of both thinkers do not have a coherent integrity. Instead, there are some determinations that are specific to specific events and revised according to changing conditions. It is possible to say that both thinkers carry the traces of a pre-modern period on ethnic issues and nationalism. Like other important sociologists such as Durkheim, the debates on ethnicity and nationalism were not considered by Marx and Engels as a matter of their own. Instead, there are some theses and determinations about concrete events. That is why Marx and Engels have often had to revise their views. Nevertheless, there has been no consistent and comprehensive discussion of these issues on his writings. In the first part of this study, an analysis was made by taking into consideration the concepts of ethnicity and nationalism by different disciplines. In the next stage, the theoretical approaches of Marx and Engels to these issues are examined. Afterwards, some evaluations and determinations were made on the examples of Poland, Ireland, China, Mexico and Algeria, which are the examples of the views of both thinkers. As a result, it was stated that Marx and Engels did not leave a complete legacy to their successors in the debates on ethnicity and nationalism, which, as can be seen in the Lenin-Luxemburg debate, led to some basic and theoretical disagreements.