İnsanın, imtihan için yaratıldığı dünyada o imtihanı başarabileceği şekilde doğru bir hayat yaşayabilmesi için bir takım ölçülere ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacı karşılamak üzere Allah Teâlâ insanların en seçkinlerinden peygamberler göndermiş ve onlara ilâhi mesajı taşıyıcı kitaplar vah-yetmiştir. Peygamberler de kendilerine kendi dilleriyle iletilen bu kitapları tebliğ ve beyan ederek, insanları sırat-ı müstakime davet etmişlerdir. Şu kadar var ki, Allah Teâlâ’nın peygamberlere ilettiği bilgi sadece “kitap”la sınırlı kalmamış, onlara “kitap”la birlikte, onun mana ve maksadını destekleyip hedefine ulaşmasına yardım edici üç temel ölçü daha lütfedilmiştir. Kur’an bunları Mîzân, Furkān ve Hikmet olarak isimlendirir. Bu üç ölçünün ortak noktası insanda bir kabiliyet hâline gelerek onun fikrine, sözüne ve fiiline yön vermeleri, en doğruya isabet etmesini ve işini en güzel şekilde yapmasını sağlamalarıdır. Bunlar öncelikle peygamberlere verilir, daha sonra takva sahibi salih kullara lütfedilir. Bu ölçüleri kullanabilecek seviyeye gelen bir insan, çok büyük bir hayra ulaşmış, önünü aydınlatacak ve her ihtiyaç duyduğunda rahatlıkla kullanabileceği bir nûr elde etmiş olur. Dünya hayatını aydınlık bir şekilde yaşadığı gibi, çevresini de aydınlatır ve ebedî hayatta üstün bir mevki elde eder. Dolayısıyla bu kavramlar üzerinde ısrarla durup onları insanların şuurlarına iyice yerleştirmelidir. İşte bu makalede bu üç kavramın anlamları incelenerek “peygamber-ilâhi kitap”la ilişkileri bağlamında birbirleriyle olan irtibatları ve birbirlerini tamamlayıcı birer unsur oluşları tespit edilip temellendirilmeye çalışılmıştır.

Of a human, who is created in the world for exam and who wants to be successful on this exam, in order for living a righteous life needs some measures. In order to meet this need, Allah has sent prophets by choosing from the most elite of the people and has revealed to them books bearing the message of divinity. The prophets, who were given books in their own language, also invited people by have been proclaiming these books. However, the information that Allah sends to the prophets is not limited to “the book”, but together with “the book”, three fundamental measures have been given to him that helps him to achieve his goals and aims. The Qur’an calls them Mizan, Furkan and Wisdom. The common point in these measures is that they become as a personal ability making him to direct his idea, taking right action, and doing his job nicely. These are first given to the prophets, and then to the righteous people with piety. A person, who arrives at a level that can use these measurements, has reached a great deal of good, has had a light that illuminates his way and can be easily used whenever he needs. Such a human lives the world brightly, it enlightens its surroundings and acquires a superior position in eternal life. Therefore, these concepts must be firmly emphasized and they be placed well in people’s consciousness. Therefore, in this article by examining the meanings of these three concepts, the relations among each other are being determined in the context of the “prophet and divine book”, and are being tried to be determined that they are the complement of each other.