Siirt’in önemli âlimlerinden olan ve ilim ehli bir aileden gelen Molla Halil, küçük yaştan itibaren kendini ilme adamış bir şahsiyettir. 18. yüzyılın ikinci yarısı ile 19. yüzyılın ilk yarısında yaşayan ve çeşitli ilmî faaliyetlerde bulunan Molla Halil, tahsil hayatına babası Molla Hüseyin b. Molla Halid el-Kolâtî’nin yanında başlar. Daha sonra ilim yolculuğuna bölgenin medreselerinde müderris olarak görev yapan Sofi Hüseyin el-Karasevî, Molla Abdurrahman el-Belakî, Molla Ramazan el-Hazvînî, Molla Ahmed el-Hafız,Molla Abdulhadi el-Arvasi ve Şeyh Ferruh gibi meşhur âlimlerinden ders alarak devam eder. Tefsir, fıkıh, tasavvuf, kelam, sarf, nahiv, mantık, münazara gibi pek çok ilim dalında üst düzeye ulaştıktan sonra bugünkü Irak’ın sınırları içerisinde bulunan Imadîye'deki “Kubbehân Medresesi” nde Reisü’l-Ulema olarak da bilinen hocası Molla Mahmut’tan icazetnamesini alarak müderrislik derecesine ulaşır. Bulunduğu medreselerde ilmi faaliyetlerde bulunurken başta çocukları Molla Mustafa, Molla Abdullah ve Molla Abdullah’ın oğlu Molla Ömer olmak üzere birçok ünlü âlim şahsiyeti yetiştirir ve onlara icazet verir. Onun, sahip olduğu ilimlerin tamamına yakını ile ilgili eserler telif etmesi ve birçok talebe yetiştirmesi onun hem ulaştığı ilim derecesinin büyüklüğünü göstermesi ve hem de ilme olan hizmetlerini kalıcı hale getirmesi bakımından önemlidir. Bu çalışmada kısaca Molla Halil’in hayatından bahsedildikten sonra onun ders aldığı hocalar, eğitimini gördüğü ilimler, yetiştirdiği talebeler ve yazdığı eserler üzerinde durulacaktır.

Mollah Khalil, who is one of the important scholars of Siirt and comes from a scholarship family, is a person who has devoted himself to learning at the young age. Mollah Khalil, who lived in the second half of the 18th century and the first half of the 19th century and also was involved in various scientific studies, starts his learning near his father, Mollah Hussein, the son of Mollah Khaled al- Kolathi. Later, he continues taking lessons from famous scholars such as Sofi al-Karasawi, Mollah Abd-al-Rahman al-Belaki, Mollah Ramazan al-Khazwini, Mollah Ahmed al-Hafız, Mollah Abd-al-Hadi al-Arvasi and Sheikh Ferruh, who served as teachers in the local madrasahs of the science. After reaching a high level in many disciplines such as tafseer, figh,Sufism, kalam, Arabic grammar and syntax, logic and discussion, he becomes a teacher at madrasah by getting his diploma from his teacher Mollah Mahmut, also known as Reisü’l-Ulema (the Great Teacher) in Kubbehan Madrasah in İmadiye, which is the province of Iraq now. While he works on scientific studies at the madrasah where he is, raises many famous figures, especially Mollah Mustafa, Mollah Abd-al-Allah and Mollah Abd-al-Allah’s son Mollah Omar and gives them their diplomas. Rewriting the works related almost the whole knowledge he has learned and raising so many students are important for him to show the extent of the knowledge he has reached and to make his services permanent. In this study, after discussing Mollah Khalil’s life, it will be focused on the subjects he has studied, the scholars he has studied with, the students he has raised and the works he has written.