Bu makalede sûfîlerin üzerinde en fazla durdukları terimlerden biri olan murâkabe kavramı ele alınmıştır. Öncelikle murâkabenin kısa bir kavramsal boyutu ele alındıktan sonra bu terimin ayet ve hadis temelleri üzerinde durulmuştur. Özellikle ilk dönem sûfîlerinin üzerinde sıklıkla durduğu şekliyle, Cibril hadisinde geçen ihsan kavramıyla murâkabe arasındaki ilişki sûfî yorumlarıyla birlikte verilmiştir. Murâkabe kavramının ihsan kavramıyla bir yakınlığı ve paralelliği olduğu gibi muhasebe kavramıyla da yakın mana birlikteliğinin olduğunu görülmüştür. Tasavvuf ilmini izah eden eserlerden klasiklerimizde murâkabe kavramına bazı zahitlerin ve tasavvufunun kuruluş dönemindeki sûfî önderlerinin bakışları verilmeye çalışılmıştır. Makalede öncelikle ilk dönem müellifleri olan Serrâc, Kelâbâzî Mekkî, Kuşeyrî ve Gazâlî gibi mutasavvıfların eserlerinde geçen görüşlerinden ve onların eserlerinde zikrettiği sûfilerin görüşlerinden yararlanılmıştır. Çalışmada Zünnûn-i Mısri, Haris el-Muhasibî, Cüneyd-i Bağdâdî, Muhammed Cerirî gibi tasavvufî düşüncenin temellerinin atan sûfîlerin görüşlerine yer verildiği gibi İbnü’l-Arabî, Mevlânâ, Abdurrahman-i Kâşânî, İbn Kayyim el-Cezvî ve İsmail-i Ankaravî’nin de konuyla ilgili değerlendirmeleri de gündeme taşınmıştır. Makalede sûfîlerin murâkabe kavramını tabi tuttukları derecelendirmeler üzerinde de durulmuştur. İkili veya üçlü tasniflerde bulunan sûfîlerin konuya dair görüşleriyle birlikte murâkabeyi en detaylı şekliyle inceleyip bu terimi yedi derecede ele alan Ebû Tâlib Mekkî’nin de görüşlerine yer verilmiştir.

In this article, the notion “murâkabe”, which is one of the most emphasized terms by sufis, is discussed. At first, after the conceptual dimension of murâkabe is briefly discussed, the basis of the term in Qur’an verses and hadiths are discussed. The relationship between the notion “ihsan”, which is mentioned in the hadith of Gabriel, especially in its version that is frequently emphasized by early sufis, and murâkabe are given with interpretations of sufis. It was noted that the notion “murâkabe” does not only have a connection and analogy with the notion “ihsan”, but it also has a close association with “questioning oneself”. In classical works on sufism, opinions of some early ascetics and leading sufis are explained. In the article, first of all the opinions of early Sufis authors such as Serrâc, Kelâbâzî, Mekkî, Al-Qushayri and Al-Ghazali, and the ideas of Sufis they mentioned in their works are harnessed. In the study, the ideas of early sufis such as Dhul-Nun al-Misrî, Harith al-Muhasibi, Junayd of Baghdad and Muhammad ibn Jarîr, who laid the foundations of sufistic thought, on this issue are given together with the assessments of Ibn ‘Arabi, Mevlânâ, Abdurrahman-i Kâşânî, İbn Kayyim el-Cezvî and İsmail-i Ankaravî. In the article, the gradations that sufis subject murâkabe to are also mentioned. The ideas of Ebû Tâlip Mekki, who examined murâkabe thoroughly and discussed this term in seven grades, are also given along with the ideas of sufis, who made dual and triple classifications, on this concept.