Nahivde hadisle istişhad konusunu ele alan birçok araştırmacı, İbn Cinnî’nin hadisle istişhadı kabul ettiğini ifade etmiştir. Bunun nedeni, bu dilcinin kitaplarında diğer dil âlimlerine nispetle daha fazla hadis kullanmış olmasıdır. İbn Cinnî, çoğunlukla, kelimenin, cümleden ba-ğımsız olarak anlam açıklamalarında hadislere yer vermiştir. Bununla beraber nahiv, sarf, bela-gat, nahiv usulü, dilin doğru kullanılması konularıyla ilgili olarak da hadisler zikretmiştir. Ba-zen de konuya giriş mahiyetinde hazırlayıcı bir zemin olarak hadislere başvurmuştur. Tespit edebildiğimiz kadarıyla el-Hasâ’is isimli eserinde yirmi üç, Sırru Sınâʻati’l-İʻrâb başlıklı kita-bında da yedi hadisle istişhâd etmiştir. İbn Cinnî, nahivle direkt ilgili olarak iki hadisle istişhad etmiştir. İstişhad ettiği ayet ve şiirlerle kıyaslandığında bu sayı oldukça düşüktür. İbn Cinnî’nin açıklamaları çerçevesinde belagatla ilgili hadisler incelendiğinde, söyle-nenlerin yine nahiv yahut sözdizimi ile ilgili bir kuralın tespitine yönelik olmayıp anlamla ilgili olduğu görülmektedir. İbn Cinnî’nin dilin doğru kullanımıyla ilgili zikrettiği hadisler de aynı şekilde dildeki belli bir kuralın tespitine yönelik olmayıp genel olarak dili iyi öğrenme ve doğru kullanmayla ilgilidir. İbn Cinnî, Hz. Peygamber’in bu hadislerde kullanmış olduğu lafızlara dayanarak dilin doğru kullanılmamasının itikadi bir takım yanlış anlama ve inanışlara sebep olacağını vurgula-maktadır. İbn Cinnî, sema başlığı altında Kur’an, kıraatler ve Arapların sözleriyle istişhad konula-rını ayrıntılı olarak ele almıştır. Kıyas, illet gibi nahiv usulündeki delilleri detaylıca incelemiştir. Nahiv usulü konusunda es-Suyûtî’nin temel kaynaklarından biri olmasına rağmen hadisle istiş-had konusunda sarih bir ifadesine rastlayamadık. Bu makalede İbn Cinnî’nin hadisle iştihadı konusu, el-Hasais ve Sırru Sınaʿati’l-İʿrâb kitapları çerçevesinde ele alınacaktır.

Many scholars who have dealt with the issue of istishhad with hadith in nahiw have stated that Ibn Jinni accepted istishhad with hadith. The reason for this is that this linguist has used more hadith in its books compared to other language scholars. Ibn Jinni, used the hadiths in explaining meaning independently of the sentence. However, mentioned hadiths in the topics related to nahiw, sarf (morphology), rethoric, belief, nahiw methodology, correct usage of language. Sometimes referred to the hadith as a preparatory ground of the introduction to the subject. As far as we can see, he has been consulting with twenty-three in his book al-Khasâ'is and seven hadiths in his book titled Sirru Sinaat al-İ'râb. Ibn Jinnî has addressed two hadiths directly concerning nahiw. Compared to verses and poetry that he quated, this number is quite low. When the hadiths on the rethoric in the framework of the explanations of Ibn Jinni are examined, it is seen that what is said is not related to the determination of a rule about nahiw or syntax but it is about meaning. The hadiths that Ibn Jinni mentions about the correct use of language are not in the determination of certain rules on the grammar, but in general, it is concerned with good langu-age learning and proper use. Based on the words of the Prophet used in these hadiths, Ibn Jinni emphasized that the incorrect use of the language would lead to some false beliefs. Ibn Jinnî deals with some topics of nahiw methodology topics as istishhad with the Quran and qiraats (different recitations of the Quran), Arabs’ words, qiyas (comparison), illa (reason) in detail. Despite the fact that it is one of the main sources of al-Suyuti on nahiw method, we can not come up with a clear statement about hadith. In this article, the subject of the istishhad with hadith according to Ibn Jinni will be covered in the books of al-Khasais and Sırru Sinaat al-İrab