Bu çalışmada, Konya Mevlana Müzesi, Nevşehir Hacıbektaş Müzesi, Ankara Etnografya Müzesi ve İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesinde bulunan 10 adet tarikat alemi incelenip değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında, müzelerdeki tarikat alemlerinin, çeşitleri-tipleri, süslemeleri, malzemeleri, teknikleri, üzerlerindeki yazıları ve tarihlerinin incelenip değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Alem, işaret, damga, yolun ve dinin işareti olarak kullanılan bir sözcüktür. Bayrak ve sancak anlamı da olan alem, tarikatlarda tarikata ait sancakların tepelerinde, sancağın sahip olduğu manevi gücü temsil etmiştir. Tarikatlarda, sancakların tepelerinde kullanılan alem, her tarikata göre özel şekiller almıştır ve o tarikatın sembollerini üzerinde taşımıştır. İncelediğimiz alemlerde daha çok Mevlevi ve Bektaşi tarikatına ait sembol ve yazılar görülmektedir. Mevlevi tarikatı başlığı olan sikke, Bektaşi tarikat eşyalarında çok kullanılan sembollerden Zülfikar, Fatma ananın eli, ejder gibi motifler alemlerde bulunmaktadır. İncelenen alemlerde tespit edilen en erken tarih H.989- M.1581’dir. On yedinci yüzyıla ait bir alem, on sekizinci yüzyıla ait bir alem ve on dokuzuncu yüzyıla ait bir alem bulunmaktadır. Tarih yazılı alemlerin Osmanlı Dönemine ait olduğu görülmektedir. Tarikat alemlerinde, alemin şeklinin oluşmasında ejder ve Zülfikar motifinin belirleyici olduğu görülmektedir. Özellikle aynı gövdeye sahip çift başlı karşılıklı tasvir edilen ejderler, alemlerin büyük bir kısmında yer almıştır. Pirinç, demir, tunç gibi farklı malzemelerle döküm tekniğinde yapılan alemlerin hemen hepsinde yazı ve süsleme bulunmaktadır. Özellikle, “Allah, Hz. Muhammed, dört halifenin adı, on iki imamın adı, Fetih suresinin ilk ayeti, İhlas suresi, Ayete’l-Kürsi ve Hz. Ali’yi ve kılıcı Zülfikar’ı öven yazılar görülmektedir.
This study aims to examine and assess 10 standards of the order located at Konya Mevlana Museum, Nevşehir Hacıbektaş Museum, Ankara EthnographyMuseumand İstanbul TurkIslam Artifacts Museum. The study further aims to review and evaluate the varieties-types, adornments, materials, techniques and the inscriptions and dates inscribed on standards of the order at the museums. Standard, marking, insignia, is a word used as a reference mark of the path and religion. Also meaning as flag and banner, the standardrepresented the moral power possessed by the banner of the orders as located on top of the banners of the order. At the orders, the standard used on top of the banners took very specific forms depending on each order and forebear the symbols of that order. The standards under study rather presents symbols and inscriptions from Mevlevi and Bektashiorder. The standards contain motifs such as Sikke (The Coin), which is a Mevlevi order standard, and Zülfikar, Hand Of Mother Fatima, the dragon, the most frequent symbols used at the artifacts ofBektashi order. The earliest date identified on the examined standards dated back to 989 Hijri – 1581 Gregorian. There is astandard from seventeenth century, a standard from eighteenth century and a standard from nineteenth century. The dated standards appear to be from ottoman Era. The dragon and Zülfikar motif appear to be determinant in shaping the form of the order standards. Especially the dragons depicted with two heads sharing a common body are present at majority of the standards. Manufactured using casting technique with different materials such as brass, iron, bronze, etc., almost all standards bear inscriptions and adornments. The most frequent inscriptions include “Allah, Muhammed the Prophet, names of the four caliphs, names of twelve imams, the first verse of Fetih (Conquest) section from the Quran, İhlas section from Quran, Ayete’l-Kürsi and inscriptions praising Hz. Ali and his sword, Zülfikar.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.