The Unending Arab Spring in Syria: The Primary Dynamics of the Syrian Civil War as Experienced by Syrian Refugees

Mart 2011'de, Suriye'nin Dera kentinde, yaşları 9 ila 15 arasında değişen çocukların duvara rejim karşıtı yazı yazmaları üzerine, rejimin güvenlik güçleri harekete geçerek çocukları gözaltına aldı ve işkenceler yaptı. Çok geçmeden, Suriyeli vatandaşların rejimin keyfi uygulamalarını protesto etmek amacıyla sokaklara dökülmesi ve rejimin de barışçıl göstericilere ateş ederek karşılık vermesi Suriye iç savaşı ile sonuçlanacak olayların fitilini ateşledi. Ancak, her ne kadar Dera'da gerçekleşen bu olayların Suriye iç savaşını tetiklediği düşünülse de esasında ülkeyi fiilen iç savaşa sürükleyecek birçok problem vardı. Bu çalışma kapsamında, savaşın çıkmasına sebep olan temel faktörlerin anlaşılabilmesi için Suriye'de savaş öncesi dönemin gerçek tanıkları olan ve şu anda Gaziantep ve Hatay illerinde yaşayan 60 Suriyeli mülteci ile mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Yürütülen yarı-yapılandırılmış mülakatlarda, görüşmeciler Suriye'de iç savaşın patlak vermesinde rol oynayan sosyo-ekonomik ortamı değerlendirmişlerdir. Suriye'yi iç savaşa götüren ekonomik nedenlerden başlıcaları yüksek işsizlik oranları ve eşit olmayan refah dağılımıdır. Buna ilave olarak, Beşar Esad döneminde uygulanan neo-liberal politikalar ve özelleştirme politikaları ülkede yeni bir burjuva sınıfı yaratılmasına hizmet ederken sübvansiyon ve diğer devlet yardımlarını keserek halkın büyük bir kısmını daha da fakirliğe itmiştir. İlaveten, Suriye ekonomisinde önemli rol oynayan tarım sektörünün 4 yıllık kuraklıktan olumsuz etkilenmesi ve rejimin de buna ilişkin gerekli tedbirleri almamış olması ülkenin bu mahiyette ve büyüklükte bir sorunu ortadan kaldırmasını zorlaştırmıştır. Tarım ve hayvancılıkla uğraşan bir çok Suriye vatandaşı maddi anlamda ciddi kayba uğramıştır. Sonucunda ise 2 ila 3 milyon kişi kırsal bölgelerden Suriye'nin kentsel alanlarına göç etmiş ve bu göçler beraberinde şehirlerdeki işsizlik oranlarını da arttırmıştır. Ayrıca, 2003 Irak Savaşı esnasında Iraklı mültecilerin Suriye'ye gelmesiyle artan gayrimenkul fiyatları ve son yıllarda artan gıda fiyatları, yine Suriye'de iç savaşın patlak vermesinde rol oynayan faktörlerdendir. Ancak Suriye'yi savaşa sürükleyen nedenler sadece ekonomiden kaynaklı nedenler değildir. En az ekonomik faktörler kadar sosyal faktörler de Suriye'de ortaya çıkan savaşın tetikçisi olmuştur. Suriye rejiminin ülke vatandaşları üzerinde kurmuş olduğu aşırı kontrol, baskı ve şiddet mekanizması Suriye iç savaşını kaçınılmaz hale getirmiştir. Güvenlik güçleri ve istihbarat servisi Suriye'deki vatandaşlara hayatı çekilmez hale getirmiştir. Hafız Esad döneminden itibaren hiçbir zaman ülkede rejim karşıtı muhalif oluşumlara izin verilmemiştir. Bunlara ilaveten, her ne kadar görüşmeciler savaş öncesi dönemde Suriye'de farklı mezhepsel gruplar arasında büyük bir sorunun söz konusu olmadığını belirtseler de Beşar rejiminin Sünni ağırlıklı muhalefete karşı Alevilerin desteğini almak amacıyla temelde Alevilerden oluşan Şebbiha birliklerini kullanması ve bu birliklerin gerçekleştirdiği acımasız eylemler Suriye iç savaşına mezhepsel bir boyut da kazandırmıştır.

Keywords

Suriye iç savaşı, Beşar Esad dönemi, sosyoekonomik problemler, Suriyeli mülteciler