Selçuklu ordusunun 1071 yılında Bizans ordusuna karşı Malazgirt Savaşı’nı kazanmasıyla Türklere Anadolu’nun kapıları açılmış, Türkler Anadolu’yu hızla fethederek iskân faaliyetlerine girişmişlerdir. İlhanlıların Anadolu Selçuklu hükümdarını tahttan indirmesine kadar 200 yılı aşkın süre bu bölgede hüküm sürmüş olan devletin, siyasi, ilmî, kültürel ve sanatsal alanda en parlak zamanını Alâeddin Keykubat Dönemi (1220-1237) oluşturmuştur. Bu dönemde inşa faaliyetleri hız kazanmış, birçok sivil mimari yapı (köşkler, saraylar) inşa edilmiştir. Çini malzeme, bu yapıları süslemek için yoğun olarak kullanılmış ve çinilerde figürlü bir anlatım dili tercih edilmiştir. Saray çinileri, sarayların inşa edildiği yerlerdeki yerel atölyelerde, gezgin sanatçılar tarafından üretilmiştir. Saraylar için üretilen çinilerle birbirleri arasında ve Anadolu Selçuklu Devleti haricindeki bölgelerde üretilen sanat eserleri, seramikler arasında ciddi benzerlikler mevcuttur. Bu benzerlikler çinilerin hangi sanatçılar tarafından yapıldığını öğrenmeyi zorlaştırmaktadır. Aynı zamanda çinilerde sanatçı adı bulunmaması da sanatçıların kimler olduğunu tespit etmeyi güçleştirmektedir. Bu çalışmada I. Alâeddin Keykubat Dönemi sanat anlayışını etkileyen olaylar, devletin diğer devletlerle olan siyasi ve kültürel ilişkileri, Anadolu’ya yapılan göçler ve etkileri araştırıldı. Anadolu’daki ve ilişkili devletlerdeki sanatsal faaliyetler, Anadolu’da inşa edilen sanat yapılarında adı geçen sanatçılar, ulusal ve uluslararası müzelerde ve kütüphanelerde yer alan, döneme ait birçok seramik eser, minyatürlü yazma, metal eser incelendi. Alâeddin Keykubat Dönemi’nde inşa edilen saray yapılarındaki çiniler, bu eserlerdeki süsleme özellikleriyle karşılaştırıldı. Saraylardaki çinilerin hangi ustalar tarafından yapıldığı böylece çinilerin yapımında hangi kültürlerin etkili olduğu tespit edilmeye çalışıldı. Yapılan araştırmalar sonucunda dönemin saray yapılarında kullanılan çinilerin saraya bağlı bir organizasyon tarafından merkezi bir sistemle üretildiği ve bundan dolayı sanatçıların isimlerinin eserler üzerinde yer almayıp, eserlerin anonim bir karakter taşıdığı tespit edildi. Araştırmalar dönem eserlerindeki çinilerin başta Anadolulu ustalar olmak üzere, göçlerle ve sarayın özel isteği doğrultusunda, İran çevresinden, Zengî Devleti, Eyyubi Devleti, Artuklu Beyliği hâkimiyeti altında olan bölgelerden gelen sanatçılar ile Rum ve Ermeni sanatçılar tarafından yapılma ihtimalinin bulunduğunu gösterdi. Çini sanatı birçok aşamadan oluşan disiplinler arası bir sanattır. Bu açıdan çalışmamız diğer disiplinler için önemli bir kaynak teşkil edecek ve bahsi geçen döneme ışık tutacaktır. Ayrıca sadece seramik eserlerin değil diğer sanat alanlarındaki eserlerin de tarih ve sanatçı etkeni göz önüne alınarak incelenmesi ve karşılaştırılması bu alandaki çalışmalara yön verecektir. Anahtar kelimeler: Çini, Gezgin Sanatçı, I. Alaeddin Keykubat, Anadolu Selçuklu Devleti, Sivil Mimari. Not: Bu çalışmanın özeti 3-5 Kasım Antalya –Türkiye’de gerçekleştirilen 1. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Sempozyumu özet kitapçığında yayınlanmıştır.

After the Seljuk army won the Battle of Manzikert against the Byzantine army in 1071, the gates of Anatolia were opened to the Turks who conquered Anatolia rapidly and started settlements. The reign of Alâeddin Keykubat (1220-1237) was the most brilliant period in the political, scientific, cultural and artistic areas of the state that ruled in the region for over 200 years until the Ilkhans removed the Anatolian Seljuk ruler from the throne. During this period, construction gained momentum and several civil architectural buildings (mansions and palaces) were constructed. China was used extensively to decorate these structures, and a language of expression with figures on tiles was developed. The palace tiles were produced by traveling artists in local workshops where the palaces were built. There are considerable similarities between the artifacts and ceramics produced for palaces and those produced in regions outside the Anatolian Seljuk State. These similarities and the absence of the artists’ names on tiles makes it difficult to identify who the artists were. This study investigates the events that affect the understanding of the art during the reign of Alâeddin Keykubat, the political and cultural relations of the state with other states, the migrations to Anatolia and their effects. It also examines artistic activities in Anatolia and neighboring states, the artists mentioned in the art structures built in Anatolia, lots of ceramic works, miniatures and metal works in the national and international museums and libraries. It compares the tiles in the palace constructions built during the reign of Alâeddin Keykubat with the decorative features of these works, and tries to determine which masters made these tiles and which cultures were influential in producing them. The results of the investigations indicated that the tiles used in palace constructions were produced by a central system affiliated with the palace and, therefore, the works of art did not include the names of the artists, but were anonymous. The research found that the tiles in the works of the period were made primarily by the masters in Anatolia and masters who migrated from Iran, the Zengid State, the Ayyubid State, the Artuqid Dynasty, Greek and Armenian artists at the special request of the palace. The art of tiles is an interdisciplinary art with many stages. This study will be an important resource for other disciplines, and it will shed light on the period. It will also influence other studies by examining and comparing not only ceramic works, but also the works, artists and factors in other artistic fields.