Kişi Adları Üzerine Dilbilimsel Çalışma (Ulupamir Mahallesi Örneği)

Author:

Number of pages:
511-546
Language:
Year-Number:
2018-Volume 13 Issue  5

Çıkış noktası genel ad olan özel adlar ile ilgili olarak Van-Erciş İlçesi Ulupamir yerleşim biriminde yaşayan Kırgız Türkleri şeklinde isimlendirilen bir topluluk çerçevesinde planlanmış olan çalışmanın ana başlıkları 1990-2015 yılları arasındaki Kırgız Türkleri arasında kişi adlarının veriliş sebepleri üzerine hangi etken ya da etkenlerin âmil rol üstlendiğinin tespitini yapmak; her ne kadar varsayımsal kabul edilse de ulaşılan verileri söz anlam ilişkisi içinde belirleyebilmek ve yapı-anlama yönelik değerlendirmeye tâbi tutmak şeklindedir. Söz konusu bölgedeki sosyal-kültürel yapının günümüz ipuçlarını delillendirme gayreti içinde, özel ad-varlık ilişkisinin varsa nedenli ilişki durumlarına vurgu yapabilmek ve yörede kullanılan Türkçe kökenli kişi adlarında anlamdan bağımsız olarak görülen düzensiz ses olayları ile ilgili belirlemelere dikkat çekebilmek ikincil başlıkları oluşturmaktadır. Özel isimlerin tek ve tam benzeri olmayan varlıkları nitelemek için kullanılan ve ismi oldukları varlıklarla aralarında gerçek bir ilgi bulunmayan; karşıladıkları varlıklar için sadece ilgili kimselerce fark edilen bir anlam ifade eden, etiket şeklindeki isimler olduğu (Ergin, 2000) bilinmektedir. Dünün incelemeleri şimdiki hâli kısmen anlamlandırabilir. Geçmişten günümüze dilin türlü görünüşlerinin değişim-gelişim evrelerine açıklık getirebilme, bir amaç çeşitliliği içermesi yönüyle, bugüne ait türlü disiplinler arası araştırmaları gerekli kılabilir. Dil çalışmalarında genellikle filoloji incelemeleri içinde yer alan özel ad çalışmaları, son dönemlerde, bilhassa, dil coğrafyası, sözcük tarihi ve lehçebilim alanlarındaki gelişmelerle birlikte yepyeni bilimsel inceleme dalları ve yöntemleri edinmiştir (Aksan, 1982: 94). Bu itibarla Ulupamir mahallesiyle ilgili kişi adı incelemesinde ortaya çıkacak verilerde sosyolojik, kültürel, psikolojik eğilimlerin adlandırma tercih ve geleneği üzerindeki belirleyicilik rolünü görebilme; edinilmiş yeni sosyal tavırları dil malzemesinden okunabilir kılma gibi bazı hususların, dil ile ilgili yapılacak çeşitli çalışmalara olumlu bakış açıları kazandıracağı düşünülmektedir. Anadolu topraklarına Kırgız Türklerince aktarılan değerler birikimi kaybolmadan bu zenginliğin günümüz bilgisine, toplumun hafızası demek olan dil açısından ulaşma çabası, Ulupamir’e özgü kültürel mirasın özünü ve çeşitlilik katkısını, muhafazaya hizmet edecektir.

Keywords


This study is about the proper nouns that originate from common nous and it is built around a community that is called Krygyz Turks who lives in Van Province- Erciş District, Ulupamir Village. The main concerns of the study are: to determine the principal factors of the proper noun choices among Kyrgyz Turks between the years of 1990-2015, to be able to identify and evaluate the data -however hypothetical it is accepted- on the basis of word- meaning and structure- meaning relations. Unveiling the effects of the name choice process on the socio- cultural structure in the aforementioned region, explaining the proper noun- entity relations and if existent trying to uncover their correlations; sharing the findings about the irregular phonological changes that are independent from the meanings in the Turkish rooted person’s names that are used in the region can be listed as the subheadings. It is known that the proper nouns are label like names that are used to characterize the entities that don’t have an equivalent or resemblance with another entity and it is also known that they don’t have a correlation with the entity; they only make sense to the people who are in relation with the entity ( Ergin, M.:2000). Studies of the past can make sense of today to some degree, it is necessary to have contemporary interdisciplinary researches to be able to keep up with the constant change and development. Among language studies proper noun researches usually are categorized within philological studies, however it has recently acquired new scientific research branches and methods especially with the developments concerning linguistic geography, word history and dialectology ( Aksan, 1982: 94). For this reason it is thought that it would have positive effects on the researches about linguistics to bring into attention the sociological, cultural, psychological reasons behind a proper noun choice and how these reasons shed light onto community’s approach. It is also deemed important to compare the old-new inclinations in the naming traditions among the locals of the region and discovering the new social acquisitions from the linguistic data. This study will serve to the protection of the cultural richness that is carried into our age and into Anatolia via Kyrgyz Turks through the memory of the people, through the language. It can be said that this cultural heritage that kept it itself alive with the aid of language will keep preserving its core. I would like to thank the authorities of Mus Alparslan University for supporting this project.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 780
Number of downloads 427

Share

Journal of Turkish Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.