Bu makale, yüce Allah’ın Kur’ân-ı Kerîm’de dinî emirleri, olayları ve ilgili ortamlarda yer alan insanların tutum ve davranışlarını anlatırken yer verdiği benzetmelerin ifade ettiği hakikatler üzerinde duracaktır. Kur’an’da dinî emirler, olaylar ve davranış biçimleri üzerinden ifade edilen hakikatlerin anlaşılmasında benzetmelerin anlama katkısı, dil ve üslup özellikleri ele alınacaktır. Bu doğrultuda Kur’an’ın, bahsi geçen hususları anlatırken hangi konularda ve nasıl benzetmeler yaptığının değerlendirmesi yapılacaktır. Dini emirlerin açıklanması sadedinde ortaya konan bu benzetmelerin Kur’ân-ı Kerîm’de varoluş sebebi; bunların tevhide dirençli ilgili muhatap kitlelerin tutum ve davranışlarının değişimi üzerindeki etkisi ele alınacaktır. Yine nüzul döneminde ve tarihin belli dönemlerinde, özellikle ilgili toplumlara veya gruplara kendi inanç ve düşünce biçimlerini dayatma arzusunda olanlara yönelik olmak üzere benzetmelerin ana istikametinin ne olduğu üzerinde durulacaktır. Yapılan bu benzetmelerin, olayların ve davranışların meydana geldiği dönemde ne anlama geldiğine yönelik olarak klasik tefsir müktesebâtı ve son dönem kimi tefsir çalışmaları esas alınacaktır. Müfessirlerin benzetmeleri anlamlandırmaları ve bunların daha çok hangi konularda yer aldığı hususu tespit edilerek benzetmenin ilgili ayete ve bağlama kattığı anlam zenginliği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Ayrıca bu benzetmelerin anlaşılabilmesi, ilgili dönemin kültür ve davranış kodlarıyla mukayyet mi; yoksa bu benzetmelere muhatap olan ya da olacak olan herkesin ilave bir bilgiye ihtiyaç hissetmeden anlayabileceği gerçeklikler mi olduğu hususu üzerinde durulacaktır.

This article will focus on the truths of similes expressed by God about religious orders, some events, the attitudes and behaviors of the people in those events in the Holy Qur’an. Significance of similes, language and wording styles will be discussed in understanding the truths explained through events and behavior style. In this direction, this article will also be evaluated which subjects made on similes while the Qur’an tells some truths, events and human behaviors. The reason for the existence of similes made for the explanation of religious orders in the Qur'an will be investigated. Effect of similes on the change of attitudes and behaviors of related masses will be evaluated. Again it will be focused on what is the main direction of the similes during the period of Qur’an sent and certain periods of history about especially those in need to impose their idea and belief in the relevant communities or groups. Understanding of these similes made in the Qur’an, classical tafsir and some modern period tafsir studies will be taken as basis what it means in the period when events took place. Meaning of similes explained by commentators will be tried to be revealed in which subjects, in what contexts and the meaning richness added by similes to the relevant verses. In addition, understanding of similes will be evaluated whether they are limited with culture and behavior codes of the relevant period or facts that anyone who is or will be in contact with these similes can understand without feeling an extra need for information.