Deri, giysi üretiminden silah yapımına, barınak inşasından türlü araç-gereçleri yapımlarına kadar insanların gündelik hayatını sürdürebilmesi için son derece gerekli bir ham maddedir. Yakın dönemlere kadar alternatifi olmadığı için de birçok ürünün yapılabilmesi, ham derinin işlenerek mamul deri hâline getirilmesine bağlıydı. Bu sebeple derinin kendisi kadar deriyi işleyenlerle onu son kullanıcı için eşyaya dönüştürenler de toplum için önemlidir. Mesleğin geçmişteki icra yöntemleri, meslek erbabının karakteristik özellikleri ve toplumun bunlarla ilgili algısı bugün için bilinmezlerle doludur. Yaşantının edebiyata kaynaklık ettiği gerçeğinden hareketle dönemin edebî metinlerine bakmanın bu konuda fikir verebileceğini düşünüyoruz. Zira başka metinlerde yer almayan kişilerin, kurumların, olayların, durumların vb. toplumdaki yansımasını görebilmek ancak edebî metinler üzerinden mümkün olabilmektedir. Bu düşünceyle makalede Osmanlı edebî metinlerinde deri işlemecileri ve deri işleme sanatıyla ilgili kullanımlar tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu çerçevede öncelikle dericilikle ilgili terminoloji belirlenecek, sonrasında da divanlar, mesneviler, seyahatnameler, surnâmeler, fütüvvetnâmeler, şecerenâmeler, şehrengizler gibi farklı türlerdeki edebî metinler taranacaktır. Yapılan tarama sonucunda elde edilen birikim makalenin çerçevesini oluşturacaktır. Tarama sürecinde ortaya çıkan malzeme fişlenerek tasnif edilecektir. Bundan sonra da dericiliğin tarihçesi araştırılacak, geleneksel deri işleme yöntemleri tespit edilmeye çalışılacaktır. Yine söz konusu metinlerden hareketle debbâğların meslek birlikleri içerisindeki konumları ile toplum nezdindeki algıları sorgulanacak ve bu algıların nedenleri tartışılacaktır. Ayrıca dericilik mesleğine ait terminolojinin edebiyatın teşbihler dünyası içerinde nelere karşılık geldiği, hangi amaçlarla ve nasıl kullanıldığı da araştırılacaktır.

Leather is an essential raw material which is highly necessary for people to be able to sustain their daily life from the production of clothes to the construction of weapons and from the construction of shelters to the production of all kinds of tools and equipment. Since it has had no alternative until recently, production of many products have depended on processing rawhides into tanned leather. Hence, those who process leather and turn it into things for the end-user have been as important as leather itself. The way your profession was performed in the past, the characteristics of the professional experts, and society’s perception of these are full of unknowns even today. Starting from the fact that life itself is a source of literature, we think that looking at the literary texts of the era might provide opinion on this matter. Because seeing the reflection on the society of people, institutions, events, cases, etc. that are not mentioned in other texts is only possible through literary texts. To this end, tanners and usages regarding the art of tanning were identified in Ottoman literary text in this article in an effort. In this context, the terminology of tanning was designated at first, and then literary texts of different genres such as divans, masnavis, travelogues, surnâmes (books of festivals), books of futuwwa, şecerenâmes (books of pedigree), şehrengiz (books of cities) were reviewed. The data achieved in the review composed the framework of the article. The materials that emerged during the review were card-indexed and classified. Next, the history of tanning was investigated and methods of traditional tanning, traditional tanning were identified in an effort. Based on the texts in questions, again, statuses of tanners within their guild and society’s perception of them were scrutinized, and the reasons for the perceptions were discussed. It was also investigated what equivalences the terminology of tanning profession had within the literature’s world of similes and to what ends and how they would be used.