Türkiye’de konuşulan birçok dilden biri olan Arapça, farklı lehçeleriyle değişik inanç ve kültüre sahip birçok topluluk tarafından konuşulmaktadır. Hiç şüphesiz bu alanda yapılmış veya yapılacak yerli ve yabancı çalışmalar olası dil/lehçe ölümünün önüne geçilmesine ve bir değer olarak çok kültürlülüğün, çok dilliliğin korunması ve geliştirilmesine kısmen de olsa katkı sağlayacaktır. Bu yönüyle de çok kültürlü, çok dilli dokuya sahip Adana, Hatay, Mersin Şanlıurfa, Mardin, Siirt, Şırnak Batman, Bitlis, Muş ve diğer illerde yaşayan Arapların konuştukları Arap diyalektleri 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupalıların dikkatini çekmiştir. Bu diyalektler üzerine Albert Socin, Haim Blanc, Hans-Jurgen Sasse, Otto Jastrow, George Grigore, Werner Arnold, Shabo Talay, Ablahad Lahdo, Bo Isaksson, Stephan Procházka gibi yabancı araştırmacılar tarafından çalışmalar yapıldı. Bu makale, Avrupalılar tarafından yapılmış olan Anadolu’daki Arapça lehçelerle ilgili çalışmaların literatür taramasını amaçlamaktadır. Çalışmanın kapsamı Avrupa ülkelerinde yapılan araştırmalarla sınırlandırılmamış, bu kapsamda son yıllarda Türkiye’de konuşulan Arapça lehçeler ile ilgili yapılmış ve Türkçe dilinde yayınlanmış, Türk bilim insanlarının eserleri de dâhil, ulaşabildiğimiz araştırmalarla ilgili kısa tanıtım ve referans bilgilerinin de verilmesi hedeflenmiştir. Bir literatür taraması olan bu çalışma da bu ihtiyaca cevap verebilme adına atılmış bir adımdır. Bu alanda çalışacak genç akademisyenler böylece bu kaynakların güçlü ve zayıf yanlarını daha iyi analiz etme şansı yakalamış olacaklardır.

Arabic, one of the numerous languages spoken in Turkey, is spoken by many communities of different religions and cultures with different dialects. Undoubtedly, the local and international carried out, or to be carried out, in this field will contribute to avoiding the possible extinction of a language/dialect, and contribute to the protection and development of multiculturalism and multilingualism as a value, even if it is to a certain extent. From this aspect, Arabic dialects of Arabs living in Adana, Hatay, Mersin Şanlıurfa, Mardin, Siirt, Şırnak Batman, Bitlis, Muş and other provinces, which have multicultural and multilingual structures, have attracted Europeans' interests from the second half of the 20th century. Several foreign researchers such as Albert Socin, Haim Blanc, Hans-Jurgen Sasse, Otto Jastrow, George Grigore, Werner Arnold, Shabo Talay, Ablahad Lahdo, Bo Isaksson, and Stephan Procházka have conducted studies on these dialects. This article aims to carry out a literature search about the works of the Europeans regarding the Arabic dialects in Anatolia. The scope of this research was not limited to the studies conducted in European countries. In this context, it was aimed to give brief introduction and reference information about the studies that we have reached, carried out in the recent years, including the works of Turkish scholars published in Turkish, on the Arabic dialects spoken in Turkey. This study, which is a literature review, is also a step aiming to meet that need. The young scholars studying in this field would have a chance to analyze better the strong and weak sides of those resources.